________________
સસલગી પ્રદીપ
આવી રીતે હેતુની અંદર પંચરૂપતાને માનવાવાળાઓએ પશુ ઉપર્યુક્ત હકીકત મનમાં ધારણ કરવી જોઇએ. અન્યથા પંચરૂપતા બની શકેજ નહિ. આ પંચરૂપતામાં ત્રિરૂપતા તા આપણે ઉપર જોઇ ગયા, હવે ચેાથું રૂપ તપાસીએ—
૨૧
ચોથું રૂપ એને કહેવામાં આવે છે કે જે હેતુની અંદર અબાધિતપણું હૈાય. જેમ, અગ્નિ પાતે દ્રવ્ય છે. અનુષ્ટુપણુ ઢાવાથી. અહિં અનુષ્ટુપણારૂપ હેતુનુ* અગ્નિમાં પ્રત્યક્ષ ભાષિતપણ હાવાથી તે હેતુ અબાધિત કહી શકાય નહિં.
પાંચમુ રૂપ એ છે કે—હેતુના સાધ્યના અભાવના સાધક બીજો હેતુ વિદ્યમાન હાય.
આ પાંચરૂપતા પણ હેતુની અંદર સ્વરૂપથી સત્ત્વ અને પરરૂપથી અસત્ત્વ માન્યા સિવાય ઘટી શકેજ નહિં.
હવે—ઐહો પરરૂપથી અસત્ત્વનું પણ ખંડન કરી શકે તેમ નથી. જાએ——ઐહો વસ્તુનું સ્વરૂપ તરવ્યાવૃત્તિરૂપ માને છે. જેમ ટશબ્દ વાચ્ય અર્થ, એ જલધાણુની ક્રિયા કરવાવાળા પદ્મા છે. તેનાથી ખીજા પટાદિ પદાર્થીનું પ્રતિપાદન ન કરવુ, એજ ઘટ શબ્દના અર્થ છે.
આના ભાવાર્થ આ છે ઘટ પદાથી ખીજા પદાર્થાંમાં રહેલા સ્વરૂપને ધટની અંદર ન માનવું, એનું નામજ ઇતરવ્યાવૃત્તિ છે. હવે આ પ્રમાણેની ક્તવ્યાવૃત્તિજ, પરરૂપથી અસત્ત્વનું પ્રતિપાદન કરે છે.
વળા જેઓ-ધિકરણુધર્મોવચ્છિન્નભાવે અર્થાત-૫ટપણાને
