________________
સપ્તભંગી પ્રદીપ.
પાંચમામાં સર્વાસહિત અવક્તવ્યત્વની પ્રધાનતા અને અન્યધર્મોની ગણતા રહેલી છે.
છઠા ભંગમાં અસત્વસહિત અવક્તવ્યત્વની પ્રધાનતા સાથે અન્ય ધર્મોની ગાણુતા રહેલી છે.
સાતમા ભંગમાં કમર્પિત બનેની સાથે અવકતવ્યત્વની પ્રધાનતા અને બીજા ધર્મોની ગણતા સમજવી જોઈએ.
આનું વિસ્તારથી વિવેચન આપણે આગળ કરીશું. અહિં એ શંકાને અવકાશ મળે છે–“વવ્યત્વ ને જે ધર્માન્તરરૂપે માનવામાં આવે, તે તેની માફક કાવ્યત્વ ને પણ ધર્માન્તરરૂપે માનવ પડશે અને એમ માનવા જશો ત–સપ્તભંગીપણું ઉડી જશે. ”
આ શંકામાં કંઈ મહત્ત્વ નથી, અવક્તવ્યત્વની માફક વક્તવ્યત્વને જુદા ધર્મરૂપે નથી ગણાવવામાં આવેલ; એનું કારણ એ છે કે વક્તવ્યત્વને અન્તર્ભાવ પ્રથમાદિ ભંગની અંદરજ થઈ જાય છે. એટલે તેને પૃથક્ જણાવવાની જરૂર રહેતી નથી.
ઉપર પ્રમાણેના પરામર્શથી એ નિર્વિવાદ સિદ્ધ થાય છે કે સાતથી વધારે ભંગ થઈ શક્તા નથી. પણ હજુ એ કહેવું રહી જાય છે કે-સાતથી ઓછા ભાંગા થઈ શકે કે નહિ ? આને માટે એ શંકા થઈ શકે છે કે
“ જ્યારે પ્રથમ ભાંગાની અપેક્ષાએ બીજા ભાંગામાં કંઇ પણ ભિન્નતા જોવામાં આવતી નથી, ત્યારે શા માટે તેને જો માનવો જોઈએ ? કારણ કે ઘટની અંદર સ્વરૂપથી જેને સર્વ કહેવામાં આવે છે, તેને જ પરરૂપથી અસત્વ રૂપે માનવામાં આવે છે. અને જ્યારે સત્તાસત્ત્વમાં કંઈ પણ ભિન્નતા જોવામાં આવતી
