________________
૧૯
સસભંગી પ્રદીપ.
જે ઘડા માટી, સુવણું, ચાંદી કે કાષ્ઠ વિગેરે જે દ્રવ્યથી અનાવવામાં આવ્યા હાય, જે આકાશપ્રદેશમાં અવગાહીને રહેલા હાય, જે કાલમાં તેની સત્તા જે પર્યાયથી વિદ્યમાન હાય અને લાલ-પીળેા કે જે ભાવવવાળા તે હાય, તે ધડામાં તેજ દ્રવ્યથી, તેજ આકાશ પ્રદેશરૂપ ક્ષેત્રથી, તેજ કાલથી અને તેજ ભાવથી-વર્ષોંથી એકજ સત્તા માનવામાં આવે છે, પરંતુ ભિન્ન ભિન્ન સત્તા માનવામાં આવતી નથી.
હવે જ્યારે, એક રૂપથી એ સત્તા સિદ્ધ થતી નથી, ત્યારે એક રૂપથી એ અસત્તા કેવી રીતે મનાય ? આમ યુકિતપૂ ક વિચાર કરતાં જણાય છે કે ચાત્યેય ચારિત નાસ્તિ = એ બે સત્ત્વવાળા ચેાથે ભાંગા અને ચાન્નાહ્યેય સ્વાસ્તિ નાસ્તિ શ્વ એ એ અસત્ત્વવાળા પાંચમા ભાંગા આ. અને લાં ગામેની કલ્પના વિચારયુક્ત નથી. માટે સાતથી વધારે એક પણ ભાંગા યુક્તિયુક્ત કહેવાશે નહિ. સુતરાં સાત ભાંગાજ સિદ્ધ થાય છે.
-
અહિં બીજી એક એ પણ શંકા ઉપસ્થિત થાય છે કે— “જ્યારે, એ સત્ત્વસહિત એક નાસ્તિત્વને અને એ અસસહિત એક અસ્તિત્વને જુદા જુદા ભાંગા તરીકે ગણવામાં આવતા નથી, ત્યારે એક અસ્તિત્વસહિત અવક્તવ્યને જુદા ભાંગા તરીકે કેવી રીતે ગણી શકાશે ? કારણ કે અસ્તિત્ત્વ-નાસ્તિત્વરૂપ ભયનું નામજ અવક્તવ્ય છે. અને એકની અંદર એ સત્ત્વ તથા એ અસન્ન રહે છે, એ તે માનવામાં આવતું નથી, તેા પછી આને નિર્વાહ કેવી રીતે થઇ શકશે ?
"3
આના ઉત્તર આ છે—ઉપર્યુક્ત શંકામાં એમ જે કહેવામાં આવ્યું છે કે- સાથે રહેલા અસ્તિત્વ-નાસ્તિત્વનું નામજ અવક્તવ્ય છે ' એમ નહિ, કિન્તુ એક સાથે પ્રધાનતાએ
