________________
- સપ્તભંગી પ્રદીપ,
સંસારાવસ્થાનાં મુખ્ય બે કારણે છે-આશ્રવ અને અન્ય..
આવ-શુભ અથવા અશુભ કર્મોને આવવાના કારણરૂપ આભાના પરિણામ વિશેષને આશવતત્તવ કહેવામાં આવે છે. આ આશ્રવ, આત્માને જ પરિણામ વિશેષ હોવાથી, તેને પણ પરિણામ અને પરિણામની અભેદ વિવક્ષા કરીને આત્માથી ભિન્ન ન માનતાં ચેતન પદાર્થમાંજ અન્તર્ભાવ કરવામાં આવે છે. અથવા તે કાર્યને કારણમાં ઉપચાર કરીને તેને પુલમાં પણ સમાવેશ થઈ શકે છે. અને તે મુદ્દલ જડ-અવરૂપ હેવાથી આ આશ્રવતત્વ પણ જડ-અછવમાં ગણી શકાય.
બંધ-આત્માના પ્રદેશની સાથે સ્ત્રીરની માફક અથવા તે અગ્નિ અને લેઢાના ગેળાની માફક ઓતપ્રેત થઈ ગયેલ કર્મવર્ગણરૂપ દ્રવ્યને બંધતવ કહેવામાં આવે છે. આ બંધતત્વને પણ, પૂર્વોક્ત યુક્તિથી જીવ અને અજીવ અથવા ચેતન અને જડની અંદર સમાવેશ થઈ જાય છે. આ સિવાય પુય અને પાપ નામના બે પદાર્થો છે, તે પણ આગવથી જુદા ન હોવાને લીધે આશ્રવના નિરૂપણની સાથે તેનું પણ નિરૂપણ થઈ જ જાય છે. સુતરાં, આશ્રવની સાથે પુણ્ય-પાપને પણ અંતર્ભાવ છવ-અછવમાં થઈ ગયા; એમ કહેવાની હવે કંઈ જરૂર રહેતી નથી.
બસ, ઉપર્યુક્ત મુખ્ય બે-આવ અને બધતવની સહાયતાથીજ અથવા કહે કે- આ બે તત્તના કારણે જ જીવ સંસારાવસ્થામાં પરિભ્રમણ કરે છે.
હવે મુક્તાવસ્થાનું કારણ તપાસીએ. આનાં મુખ્ય બે કાણો છે સંવર અને નિર્જ રા
સવાર-નવીન કર્મવગણએ તે આવતી અટકાવવામાં જે
