________________
સપ્તભંગી પ્રદીપ.
વ્યવસ્થા સમજવી. આ પ્રકારે અભેદ્ય વજતુલ્ય અનેકાન્ત સિદ્ધાન્તરૂપી પ્રાકારમાં મિથ્યા અનેકાવાદિઓએ ફેકેલા લાક્ષામય માયારૂપી ગોળાને પ્રવેશ કઈ રીતે, કઈ પણ કાળે થઈ શકે
નહિ.
કેટલાક લેકની આવા પ્રકારની શંકા છે કે, અનેકાન્તની અંદર સપ્તભંગીની પ્રવૃત્તિ છે કે નહિ? તે શંકા નિમેલ કરવા માટે જે તેઓને એમ સમજાવવામાં આવે કે અનેકાન્તની અંદર પણ અમે સપ્તભંગીની પ્રવૃત્તિ માનીએ છીએ, તે સપ્તભંગીના બીજા ભાંગાનું આશ્રય કરવાથી અનેકાન્તને નિષેધ જે એકાન્ત રૂપ છે તેને માનતાં જૈનસિદ્ધાંતના મૂલમાં જે વ્યાઘાત થવાથી સર્વથા અનિષ્ટ જ ગણાય. તથા તેવી રીતે સપ્તભંગી માનતાં અનવસ્થા રૂપ ડાકિણને પણ સંભવ થઈ શકે. પ્રથમ પક્ષ એકલે માનવામાં આવા પ્રકારની વિપત્તિઓ આવી પડે છે.
- અનેકાન્તની અંદર સપ્તભંગીની પ્રવૃત્તિ થતી નથી એ પ્રકારના દ્વિતીય પક્ષ માનવામાં ભૂલનો જ નાશ થાય છે. કેમકે સર્વ પદાર્થો સપ્તભંગીથી યુક્ત છે એવા પ્રકારને જે જૈન સિદ્ધાન્ત છે તેનેજ વ્યાઘાત થવાને. અતએવ એકલે દ્વિતીય પક્ષ માનવામાં પણ વિપત્તિઓ આવી પડવાની.
સમાધાન–જેમ અનેકાન્તના બે ભેદ છે. એક સમ્યમ્ અને કાન અને દ્વિતીય મિથ્યા અનેકાન્ત. તેવી રીતે એકાન્તના પણ બે ભેદ સમજવા. એક સમન્ એકાન્ત અને બીજે મિથ્યા એકાન્ત. તેમાં પણ સભ્ય અનેકાન્ત પ્રમાણ રૂપ છે અને મિથ્યા અને કાન તે પ્રમાણભાસ રૂપ છે. તેનું સ્વરૂપ પણ નીચે બતાવવામાં આવે છે.
