________________
સંઘર્ષની વચ્ચે
ઈ. સ. ૧૯૫૯ની ૩૦મી જૂને ઉત્તમભાઈએ “ટ્રિનિપાયરીન' ટૅબ્લેટનું ઉત્પાદન કરીને તેને વેચાણ માટે બજારમાં મૂકી. લાંબા સમયના અભ્યાસ અને અનુભવને અંતે એમનો આ પ્રયાસ એમની કીર્તિ વધારનારો બન્યો. એક અર્થમાં કહીએ તો દવા-ઉદ્યોગના ક્ષેત્રે આ એમનું પહેલું ‘ટ્રમ્પ-કાર્ડ” હતું. આ દવાના વેચાણ માટે ઉત્તમભાઈએ રાત-દિવસ તનતોડ મહેનત કરીને પ્રયત્નો કરવામાં લેશમાત્ર કચાશ રાખી નહીં. બી.એસસી. થયેલા આ સાયન્સ ગ્રેજ્યુએટ પેન્ટ, શર્ટ અને ટાઈ લગાવીને બનાસકાંઠા અને મહેસાણા જિલ્લાનાં ધૂળિયાં ગામો ખૂંદવા લાગ્યા.
વહેલી સવારે ત્રણ વાગે ઊઠે. બે મોટી-મોટી બૅગમાં મણ – દોઢ મણ વજન લઈને નાસ્તાના ટિફિન સાથે છાપીથી વહેલી સવારે ચાર વાગે ટ્રેનમાં નીકળી જાય. એટલે સાડા છ વાગે મહેસાણા પહોંચી જાય. મહેસાણા એ દૂર-દૂરનાં ગામડાંઓમાં જતી બસોનું વડું મથક. તેથી અહીં આવીને દૂર-દૂરનાં ગામડાંઓમાં જવાની બસ મેળવવી પડે. એ ગામડામાંથી સાંજે પાછા ફરવાની બસ મળે તો એ બસ દ્વારા છેક મોડી રાત્રે ને ક્યારેક મધરાત પછી પાછા આવે. મોટેભાગે બસના અભાવે આ દૂરનાં ગામોમાંથી એ દિવસે સાંજે પાછા ફરવું શક્ય બનતું નહીં, પરિણામે નાના ગામડામાં રાત રોકાઈ જવું પડતું હતું.
ડીસા અને એની આસપાસનાં ગામોમાં જાય, ત્યારે તો ઉત્તમભાઈ બે-ત્રણ દિવસ પછી પાછા ફરતા હતા. એમણે ઉત્પાદિત કરેલી દવામાં સારો એવો નફો હોવાથી થોડુંક વેચાણ થાય, તો પણ ઉત્તમભાઈને પારાવાર આનંદ થતો અને પોતાનો લાંબો પ્રવાસ અને જહેમત સાર્થક લાગતાં હતાં. પ્રારંભના આ તબક્કામાં એમને બનાસકાંઠાના ડૉક્ટરોએ હૂંફાળો સાથ આપ્યો.
એક તો ઉત્તમભાઈની રીતભાત એવી કે ડૉક્ટર એમનું સૌજન્ય જોઈને ખુશ થઈ જાય. બીજું એ કે ઉત્તમભાઈ બનાસકાંઠાના વતની હોવાથી ડૉક્ટરોનો પણ એમના પ્રત્યે સ્વાભાવિક પક્ષપાત હતો. વીસનગરના મોતીભાઈ ચૌધરી સાથે ઉત્તમભાઈને છેક '૬૦-૬૧થી પરિચય હતો. ડૉ. મોતીભાઈ ચૌધરીને મેડિકલ રીપ્રેઝન્ટેટિવ તરીકે ઉત્તમભાઈ મળવા જતા હતા, માત્ર દોઢેક વર્ષમાં તો એમની સાથે આત્મીય સંબંધ બંધાઈ ગયો. ડૉ. મોતીભાઈ ચૌધરી પણ એવા સૌજન્યશીલ વ્યક્તિ કે કોઈ પણ એમ.આર. આવે તો એને આદર આપે. અવગણનાની તો વાત જ નહીં. વળી એને ચા પિવડાવ્યા વિના તો જવા જ ન દે. છેક ૧૯૬૦થી ૧૯૭૫ સુધી દવાના વેચાણ માટે ઉત્તમભાઈ ડૉ. મોતીભાઈ ચૌધરીને મળવા આવતા હતા. પાલનપુરના ડૉ. રાજેન્દ્ર શાહના પિતાશ્રી ડૉ. રમણભાઈ શાહ સાથે
6 5