________________
૨૪
એ મરદોને રંગ
If I can stop one heart from breaking,
I shall not live in vain;
If I can ease one life the aching,
Or cool one pain;
Or help one fainting robin
Unto his nest again;
I shall not live in vain.
એમિલી ડિકિન્સ(૧૮૭૦-૧૮૮૬)ની આ ભાવનાનો ગુંજારવ ઉત્તમભાઈના હૃદયમાં સતત ગુંજતો હતો. જીવનના ઉષાકાળમાં કારમી ગરીબીનો અનુભવ કરનાર માનવીની અમીરાઈ ત્રણ પ્રકારના ઘાટ ધારણ કરે છે. આર્થિક ગરીબી અળગી થઈ હોવા છતાં એ જ ઓથાર હેઠળ કેટલાક જીવતા હોય છે. કેટલાક અમીર થયા પછી ગરીબ અને ગરીબાઈ તરફ ઘૃણા અને કટુતા ધરાવતા હોય છે. કેટલીક વ્યક્તિઓ પોતે અનુભવેલી દરિદ્રતાની વેદના હૃદયમાં સતત સંઘરીને આસપાસની દરિદ્રતા દૂર કરવા પ્રયાસ કરતા હોય છે.
જીવનમાં પોતે આકરી ગરીબીનો અનુભવ કર્યો હતો, તેથી ઉત્તમભાઈમાં ગરીબો તરફ જન્મજાત હમદર્દી જોવા મળતી હતી. પોતાનાં સેવાકાર્યોમાં પણ સામાન્ય માનવીઓને આર્થિક કે આરોગ્યલક્ષી સહાય મળે, તે ભાવના એમણે કેન્દ્રમાં રાખી હતી.
૧૯૮૮માં એમની સાથે કૌટુંબિક સંબંધ ધરાવતા શ્રી સુરેશભાઈ શાહના પિતાશ્રી ગુજરી ગયા. એમના પિતાનું બેસણું શરૂ થયું ત્યારથી માંડીને છેક અંત સુધી તેઓ બેઠા. એ સમયે એમણે સુરેશભાઈને હૂંફ આપી હતી કે તું ચિંતા કરીશ નહીં, તારી અમે બરાબર સંભાળ રાખીશું. એ દિવસથી આરંભીને જીવનપર્યંત ઉત્તમભાઈએ સુરેશભાઈને પોતાની પાસે જ રાખ્યા હતા. એમને કોઈ પણ જાતની આર્થિક મુશ્કેલી આવે નહીં એની પૂરેપૂરી ખેવના કરી હતી. તેમને માટે કામની ગોઠવણ કરી આપી હતી.
એક વાર ઉત્તમભાઈને ત્યાં રસોઈનું કામ કરતા મહારાજ ભોપાલસિંગની માતાને હૃદયની ગંભીર તકલીફ ઊભી થઈ. એમના પર હૃદયરોગનો હુમલો થયો હતો. ઉત્તમભાઈએ મહારાજની માતાને હૉસ્પિટલમાં દાખલ કરાવ્યાં. જરૂ૨ લાગતાં બીજા કાર્ડિયોલૉજિસ્ટની સલાહ પણ લીધી. એટલું જ નહીં, પણ એનો સઘળો ખર્ચો પોતે ઉપાડી લીધો હતો. આ વાત ડૉ. રસિકલાલ પરીખ ક્યારેય ભૂલ્યા નહોતા.
209
