________________
રાખીને અને એડીને ફેલાવીને કાર્યોત્સર્ગ કરે તે આ દેષમાં
સમાવેશ પામે છે. (૧૧) સંયતી દેષ : સાધ્વીની માફક કપડાથી શરીર ઢાંકીને કાયોત્સર્ગ
કરે. (૧૨) ખલીન–દેષઃ ઘોડા પર લગામ લગાવેલી હોય ત્યારે એનું
મુખ સતત આમતેમ હલાવતું હોય છે એ જ રીતે કાર્યોત્સર્ગમાં મુખ હલાવતા રહેવું અથવા તે હાથમાં લગામ પકડીને જેમ ઘોડેસવારી કરવામાં આવે એ રીતે હાથને સામે રાખીને
કાયોત્સર્ગ કરે તે ખલીન-દેષ છે. (૧૩) વાયસ-દોષ ઃ કાગડાની માફક ચંચળ ચિત્ત રાખીને આમતેમ
આંખે ઘુમાવવી અથવા તે જુદી જુદી દિશા તરફ જેવું તે
વાયસ–દોષ છે. (૧૪) કપિ–દેષ : વાંદરે જમીન પર બેસે ત્યારે બંને પગ ફેલાવીને
બેસે છે. એ રીતે પગ ફેલાવીને કાર્યોત્સર્ગ કરે તે કપિ-દોષ છે. (૧૫) શત્કમ્પિત-દેવ : માથું હલાવતાં હલાવતાં કાયોત્સર્ગ કરે
તે શર્ષોત્કમ્પિત દોષ છે. (૧૬) મૂક-દોષ : મૂંગા માનવીની માફક “હૂ-હું કરીને કાર્યોત્સર્ગ
કરવો અથવા તે કાર્યોત્સર્ગમાં મૂક માનવીની માફક હૂ-હૂને
ઇશારો કરીને કેઈ ને હટાવે તે મૂક-દેષ છે. (૧૭) અંગૂલિકા-ભ્રદેષ : કાત્સર્ગમાં આંગળીના વેઢા પર ગણતરી
કરવી તે અંગૂલિકા-દેવા અથવા કેઈ કાર્ય સૂચવવા માટે ચેષ્ટાથી
ભ્રમર ઊંચીનીચી કરવી તે ભૂદેષ છે. (૧૮) વારુણી-દોષ ઃ કાર્યોત્સર્ગમાં શરાબીની માફક બડબડાટ કરે
તે વારુણી-દોગ છે. (૧૯) પ્રેક્ષા-દેષઃ કાયેત્સર્ગમાં હેડ ફફડાવતા રહેવું તે પ્રેક્ષા-દેષ છે.
_307 - કાત્સર્ગ
