________________
૨૨
તે અમદાવાદમાં આવ્યા અને મુસલમાન સૂબા મહેબતખાનની સમક્ષ અષ્ટાદશ અવધાનને પ્રગ કરી બતાવ્યું. શ્રી યશોવિજયજી અને આનંદધનના સમાગમની અને અહોભાવવૃત્તિથી શ્રી યશોવિજયજીએ રચેલી અષ્ટપદીની ચર્ચા સંપાદકે કરી છે. શ્રી યશોવિજયજીની ગુરુશિષ્ય પરંપરાની નોંધ પણ લીધી છે. શ્રી યશોવિજયજીને સ્વર્ગવાસ ડભોઈમાં સં. ૧૭૪૩માં થયું હશે એમ “સુજસવેલી ભાસ”ને આધારે સૂચવ્યું છે. તે પછી શ્રી યશોવિજયજીની સંસ્કૃત પ્રાકૃત રચનાઓ વિષે તેમજ ગુજરાતી ભાષામાં રચેલાં રસ્તવને, સઝાયા, ગીત, પદો રાસે, સંવાદો વગેરે વિષે માહિતી આપી છે. આ ખંડના અંતમાં સંપાદકે શ્રી યશોવિજયજીનાં પાંડિત્ય, તુલના શકિત, સમદષ્ટિ વગેરે વિશિષ્ટ ગુણોને બિરદાવતા પંડિત સુખલાલજીને અભિપ્રાય ટાંક છે. કૃતિના વિષયભૂત શ્રી જબૂસ્વામી વિષે સંસ્કૃત, પ્રાકૃત, અપભ્રંશ અને ગુજરાતીમાં રચાયેલી કૃતિઓને નિર્દેશ પણ કર્યો છે. ત્યાર પછીના ખંડમાં “જબૂસ્વામી રાસનું વસ્તુ એ વસ્તુ ઉપર પુરેગામી લેખકેનું ઋણ અને પ્રભાવ વગેરે વિષયની ચર્ચા કરતાં સંપાદક નોંધે છે કે, શ્રી યશોવિજયજીએ સં. ૧૭૩૮ માં “શ્રી જબૂવામી બ્રહ્મગીતા' નામની ૨૯ કડીમાં વિસ્તરેલી લઘુરચના કરી હતી. તે પછી ૧૭૩૯માં આ રાસની રચના તેમણે કરી. નિરૂપણુ-વિષય તરીકે એક જ વ્યકિતનું જીવન રવીકારાયેલું હોવા છતાં આ બ્રહ્મગીતા અને રાસથી વચ્ચે કલ્પના, અલંકાર કે તર્કની દષ્ટિએ બહુ સામ્ય નથી, જો કે કોઈ વિરલ દાખલામાં કલ્પના કે શબ્દનું સામ્ય નજરે આવે છે. શ્રી. યશોવિજયજીએ “જબૂરવામી રાસ”નું વરતુ હેમચન્દ્રાચાર્યના “ત્રિષષ્ટિશલાકાપુરુષ ચરિત્રના પરિશિષ્ટપર્વમાં આપેલા જ બૂરવામચરિત્ર ઉપર મુખ્ય આધારિત કર્યું છે એમ વિધાન કરીને સંપાદકે વિગતવાર એ બંને કૃતિમાં સમાવાયેલા પ્રસંગોની તુલનાત્મક સમીક્ષા કરી છે, ત્યાર પછી સંપાદકે આ કૃતિની સાહિત્યકૃતિ તરીકે આલોચના કરી છે. તેમાં આવતી અનેક આડકથાઓ અને તેમની સાર્થકતા, શૃંગાર રસ અને શાંતરસના આલેખન દ્વારા અંતે સંયમ અને વૈરાગ્યના વિજયનું નિરૂપણ,
