________________
(ર૧) બીજાએ ચકમક સળગાવી દેવતા પાડ્યો અને ચલમને ધૂમાડે તેમના કાળાં કર્મની સાક્ષી પૂરવા ઉર્વલોકમાં દોડ્યો.
વિચિત્ર વેષધારી યોગિની એક ઝાડની ઓથે સંતાઈને બેઠી. હવે તે નિશ્ચિત બની હતી. આ જંગલમાં તે પોતાનું બળ બતાવી શકશે એવી શ્રદ્ધા જાગી. પણ અત્યારે તે કંઈક જૂદા જ પ્રકારના તર્ક વિતર્ક તેના મનને બેચેન બનાવી રહ્યા હતા. હાથમાંનું ત્રીશૂલ પગ પાસે મૂકી, એકવાર તેની સામે નીહાળ્યું. હાથના કાંડા મસળ્યા. વળી તે સ્વસ્થ બની વિચાર કરવા લાગી:–
“આ પાલખીમાં રાણી લીલાવતી સિવાય બીજું કઈ હોય એ છેક અસંભવિત છે. જે રેષ પૃથ્વીકુમાર ઉપર તે જ રેષ આ રાણીજી ઉપર પણ ઢળે હશે. મંત્રીશ્વરને કેદમાં પૂરવા સિવાય બીજી સજા ન કરી શકે. પણ પોતાની સુખ-દુ:ખની સાથી–પોતાની એક વખતની પ્રિયતમાને તે આજે યમલોકમાં મોકલવા તૈયાર થયો છે. અરેરે!નારી જાતિ કેટલી દીન છે? એકવાર તેની પાસે નિરાંતે બેસી ખુલાસો મેળવવાની પણ રાજા તકલીફ નથી લેતા. પુરૂષની સહેજ શંકા માત્રનું બલિદાન સ્ત્રીએ થવું જ જોઈએ એ અધિકાર પુરુષને કેણે આ હશે? નિર્બળ ઉપર સબળને જુલમ આમ કયાં સુધી વર્તશે ? સબળ પિતે નથી સમજતો કે તેની એજ સબળતા એક વખતે તેને પોતાનો જ નાશ કરાવશે.”
વળી વિચારમાળાના મણકા પલટાયા. “રાણી લીલા
