________________
શ્રી દેવચંદ્રજી કૃત ચોવીશી ભાગ : ૨
આ કાળે જીવમાં સાધકદશા છે વળી સવિકલ્પક દશા પણ છે. પરંતુ હે જિનેશ્વર પ્રભુ ! તમારા ચરણે આવવાથી તમારી સાથે તન્મય થવાથી આ ત્રણે ગુણોનું તન્મયપણુ-એકાકારતા અર્થાત્ અભેદરત્નત્રયી આ જીવમાં પ્રગટે છે. ક્ષાયિકસમ્યક્ત્વ અને યથાખ્યાતચારિત્ર આવે ત્યારે આ અભેદરત્નત્રયી પ્રગટે છે. બારમા ગુણઠાણાના ચરમ સમયે એટલે કે વ્યવહારનયથી તેરમા ગુણઠાણાના પ્રથમ સમયથી આ અભેદરત્નત્રયી અર્થાત્ રત્નત્રયીની એકતા આ આત્મામાં પ્રગટ થાય છે.
૧૬૪
પૃથ વિતર્ક સવિચારને બદલે એકત્વ વિતર્ક અવિચાર નામનું શુક્લધ્યાન ધરતાં ધરતાં તત્ત્વના નિર્ધારરૂપ દર્શનગુણ અને આત્મભાવમાં સ્થિરતા થવા રૂપ ચારિત્રગુણ તથા જાણપણારૂપ કેવળજ્ઞાન ગુણ એમ આ ત્રણે ગુણોની એકતા અભેદતા તેરમે પ્રગટ થાય છે.
આ રીતે વિચારતાં પ્રથમ મિથ્યાર્દષ્ટિ ગુણસ્થાનકે તો જ્ઞાનની વિપર્યાસતા જ હતી. તેનાથી ભવભ્રમણા વધતી જ હતી. તેમાંથી ભવિતવ્યતાના યોગે કાલ પરિપક્વ થવાથી આ જીવ સમ્યક્ત્વ પામ્યો.
સમ્યક્ત્વ આવ્યું ત્યારે જ્ઞાનની વિપર્યાસતા ગઈ અને અવિપર્યાસતા પ્રગટ થઈ જેથી સમ્યજ્ઞાન કહેવાયું. અને આત્મા પણ જ્ઞાન રમણીક બન્યો. આગળ જતાં સ્વભાવરસિક જ્ઞાનથી આ આત્મા મોહની ચંચળતા દૂર કરીને સ્થિરતા ભાવને લાવનારો બને છે. એમ કરતાં ધ્યાનારૂઢ થવાનો અભ્યાસી બન્યો. મોહના વિકલ્પોને ત્યજતો ત્યજતો સ્વભાવરમણિકતામાં આગળ વધ્યો.
પોતાના આત્માને તત્ત્વરમણિકતાની અંદર તન્મયતા પમાડતો પમાડતો જ્ઞાનની જ રમણતા, જ્ઞાનનો જ નિર્ધાર, આમ આ આત્મા ગુણોની સાથે અભેદભાવવાળો થયો. આ અભેદ રત્નત્રયીનું સ્વરૂપ
