________________
૩. રૂપ્ય-સુવર્ણપ્રમાણતિક્રમાતિચાર, ૪. કુમ્રપ્રમાણાતિક્રમાતિચાર, ૫. દ્વિપદ-ચતુષ્પદપ્રમાણતિક્રમાતિચાર.
ધન-ધાન્ય નક્કી કરેલા પ્રમાણથી વધારે રાખવું તે પ્રથમ અતિચાર. ક્ષેત્ર-વાસ્તુ તે ઘર, હાટ(દુકાન) અથવા ખેતર અને ઘરવખરીની અનેક વસ્તુઓ નક્કી કરેલા પ્રમાણથી વધારે રાખવી તે બીજો અતિચાર. રૂપું, સોનું અથવા રૂપા, સોનાના દાગીના નક્કી કરેલા પ્રમાણથી વધારે કિંમતના રાખવા તે ત્રીજો અતિચાર. ૪. રૂપા-સોના સિવાયની બાકીની ધાતુનાં વાસણો વિગેરે નક્કી કરેલા પ્રમાણથી વધારે સંખ્યામાં કે કિંમતમાં રાખવા તે ચોથો અતિચાર અને ૫. દ્વિપદ તે દાસદાસી અને ચતુષ્પદ તે ગાય, ભેંશ, ઘોડા વિગેરે નક્કી કરેલા પ્રમાણથી વધારે સંખ્યાવાળા રાખવા તે પાંચમો અતિચાર.
ઉપર પ્રમાણેના પાંચ અતિચારમાં દ્વિપદ શબ્દ દાસ-દાસી રાખવા સંબંધી ઉલ્લેખ છે તે રાજા-મહારાજા માટે સમજવો. એમાં પગારથી નોકર રાખવાનો સમાવેશ સમજવો નહીં. વળી આ અતિચાર લખાયાના સમયે દાસ-દાસી વેચાણ રાખવાની પ્રવૃત્તિ પણ હશે એમ સંભવે છે.
આ નવ પ્રકારના પરિગ્રહનું પરિમાણ કર્યા પછી તેમાં વૃદ્ધિ થાય કે તરત જ તે દ્રવ્યનો સારા માર્ગે વ્યય કરી નાખવો જોઈએ, તેમ ન કરતાં તેનો મોહ થવાથી માતા, પિતા, સ્ત્રી કે
૬૪
