________________
છતાં ભણે તો અતિચાર લાગે. કાળવેળાએ કાજો લીધા પછી જ મુનિથી ભણાય, તેમ કર્યા વિના ભણે તો અતિચાર લાગે. ત્યારપછી જ્ઞાનનાં ઉપકરણો જણાવ્યા છે, તે ઉપકરણોને પગ લગાડાય નહીં, પુસ્તકાદિ ઉપર થૂંક ઊડે તેમ બોલાય નહીં, થૂંકવડે અક્ષર ભૂંસાય નહીં. જો તેમ કરે તો દોષ લાગે. પુસ્તકને ઓશિકા નીચે મૂકે અથવા તેની ઉપર માથું રાખે, તેમજ જ્ઞાન (પુસ્તક, ચોપડી, છાપેલ કે લખેલ કાગળ વિગેરે) તથા જ્ઞાનનાં ઉપકરણ પાસે હોય છતાં આહાર કરે (જમે) અથવા નિહાર (લઘુનીતિ, વડીનીતિ) કરે તો પણ અતિચાર લાગે. જ્ઞાનનાં ઉપકરણોમાં ન સમજી શકાય તેવી કેટલીક વસ્તુઓ છે તેના અર્થ આ પ્રમાણે – પાટી – અક્ષર લખવાની. પોથી - વાંચવાની ચોપડી, પાનાં, પ્રત વિગેરે. ઠવણી - સાધુ સ્થાપનાચાર્ય મૂકે છે તે. કવળી – પોથી ફરતી વીંટવાની વાંસની સળીઓને કપડાથી મઢેલી હોય છે તે. નવકારવાળી પ્રસિદ્ધ છે. સાપડો મોટો, સાપડી નાની. દસ્તરી – કાગળોની ફાઈલ. વહી - ચોપડા. ઓળિયા - ઉઘરાણી વિગેરેના લાંબા કાગળો લખેલા હોય તે. તેની આશાતના ન કરવી.
હવે જ્ઞાનદ્રવ્યને અંગે અતિચાર કેવી રીતે લાગે તે કહે છે - જ્ઞાનદ્રવ્ય પોતે તો ન જ ખાય પણ કોઈ ખાતો હોય – બગાડતો હોય તેની છતી શક્તિએ ઉપેક્ષા કરે તો દોષ લાગે. પ્રજ્ઞાપરાધ એટલે બુદ્ધિની વિપર્યયતા થવાથી પોતે જ્ઞાનદ્રવ્યનો વિનાશ કર્યો, અથવા તેવા જ કારણે અન્યની ઉપેક્ષા કરી,
૨૧
