________________
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર - અને ગુણાસાગરનું સરલ - ચરિત્ર
હૃદયમાં કંઈક નિશ્ચય કરી શંખરાજા ગુપચુપ પાછો ફરે છે. પોતાના શયનગૃહમાં આવીને આડો પડ્યો. મન શાંત કરવા અનેક પ્રયત્ન કરે છે. પણ મન શાંત થતું નથી. ઉઘવા પ્રયત્ન કરે છે પણ ઉંઘ આવતી નથી. છેવટે સવાર થવાની પણ રાહ જોતો નથી અને શયનગૃહમાં આવી પહેરેગીરને બૂમ મારે છે. પહેરેગીર આવે છે એટલે તેને ભટ્ટને બોલાવી લાવવાની આજ્ઞા આપે છે. પહેરેગીર જાય છે પછી પાછું તેનું મન ચકરાવે ચઢે છે, “આ દુષ્ટાને મારી નંખાવું? કે પછી જંગલમાં જંગલી જાનવરોના ખોરાક માટે છોડી દઉં? મારે હવે શંખપુરમાં તો આ રાણી જોઈએ જ નહિ.” આવા વિચારોમાં મગ્ન રાજાને, ભટ્ટ સામે આવીને ઊભો રહે છો પણ ખ્યાલ આવતો નથી. ભટ્ટને જોઈને પોતાના વિચારોમાંથી બહાર નીકળી ભટ્ટને હુકમ આપવા માંડે છે. રાજા ભટ્ટને કહે છે, “જો પ્રાત:કાળે સૂર્યોદય થતાં કલાવતીને રથમાં બેસાડી ભયંકર જગલમાં લઈ જઈ છોડી મૂક. જો એમા જરાપણ ગફલત થશે તો તને કુટુંબ સહિત મરાવી નાખીશ.”
રાજઆજ્ઞા સાંભળી ભટ્ટ મનમાં અનેક વિચારો કરતો પોતાના ઘેર જાય છે અને પ્રાતઃકાળ થતાં વહેલો વહેલો નિત્યક્રમથી પરવારી રથ તૈયાર કરી કલાવતીના મહેલ આગળ આવે છે. બે હાથ જોડી, મસ્તક નમાવી ભટ્ટ પટ્ટરાણીને કહે છે, “મહારાજ ઉપવનમાં પધાર્યા છે. આજે આખો દિવસ ત્યાં આનંદમાં ગાળવાનો હોવાથી મને આપને તેડવા મોકલ્યો છે. આપ રથમાં બેસો એટલી જ વાર છે.” કલાવતી મનમાં ખુશ થાય છે અને વિચારે છે રાજાને મારા વગર જરાય રહી શકાતું નથી. તેથી ઉદ્યાનમાં પણ બોલાવે છે. આવા અપૂર્વ પ્રેમ મેળવવા બદલ પોતાને ભાગ્યશાળી માનતી રાણી તૈયાર થઈ મહેલના પગથિયા ઊતરી અને રથમાં બેઠી. રથ તો શંખપુરને છોડી જંગલના માર્ગે દોડવા માંડ્યો. બાહ્ય ઉદ્યાનો પણ પસાર થઈ ગયા. પછી કલાવતીને જમણું નેત્ર ફરકવા માંડ્યું અને શરીર બેચેન બની ગયું. મધ્યાહન થઈ ગયો પણ રથ તો આગળને આગળ જ જતો હતો. કલાવતી અતિ ધીરજવાન હોવા છતાં ધીરજ રાખી શકી નહિ અને ભટ્ટ પર ગુસ્સાથી
