________________
S
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર - અને ગુણસાગરનું સરલ - ચરિત્ર
_209 કપિલાને તેની વાત પર વિશ્વાસ પડ્યો નહિ. તેણે કહ્યું, “પહેલા , મને દ્રવ્ય બતાવો. પછી હું તમારા કહેવા પ્રમાણે કરું.” તેણે ફરીથી વિશ્વાસ પમાડ્યો કે બધુ વ્યવસ્થિત પડેલું છે. કેશવમાં વિશ્વાસ રાખી કપિલાએ ભોજન માટે સ્વજનોને આમંત્રણ આપ્યું. ઉધાર માલ લાવી બધાને ભોજન કરાવ્યું. બધાને થયું ખૂબ ધન કમાઈ લાવ્યો લાગે છે. ભોજનથી પરવારી સ્વજનો સમક્ષ કોદાળી લઈ સ્વપ્નમાં જોયેલી ભૂમિ ખોદવા માંડી. “અરે આ શું કરે છે?' સ્વજનોએ પૂછયું. કેશવે કહ્યું, “મને સ્વપ્ન આવેલું કે અહીં ધન છે એટલે હું અહીં ખોદકામ કરું છું.” સ્વજનોને થયું આની બુદ્ધિ ફરી ગઈ લાગે છે. કેશવે મકાનમાં ચારે કોર ખોદી નાખ્યું પણ કંઈ નીકળ્યું નહિ. આખું મકાન ખોદીને થાક્યો. કપિલાએ માટીની મૂઠી ભરી એના માથા પર નાખી ધિક્કારી નાખ્યો. સ્વજનો આગળ ખૂબ હાંસીપાત્ર થયો. કપિલાએ કેશવને ગાળો દઈ ઘરની બહાર કાઢી મૂક્યો, સ્વજનોએ ધિક્કારી કાઢ્યો. લોકોમાં ખૂબ વગોવાતો, મશ્કરી કરાતો કેશવ બટુક ભારે દુર્દશાને પ્રાપ્ત થયો.” આ પ્રમાણે પૃથ્વીચંદ્ર કેશવનું વૃત્તાંત કહ્યું અને સર્વ સીઓ ખડખડાટ હસી પડી. પૃથ્વીચંદ્ર બોલ્યો, “કેશવનું ચારિત્ર હાસ્યાસ્પદ છે નહિ? વિષ્ણુ બટુકે પૂછ્યું, “આ વૃત્તાંત હાસ્યાસ્પદ છે પણ સ્વામી ! પણ એ જેવા બધા હશે કે ?”
* પ્રિયાઓને પ્રતિબોધ :
બટુક વિષ્ણુના પ્રશ્નના જવાબમાં પૃથ્વીચંદ્ર બોલ્યો, “હે બટુક ! તું કહે છે કે બધા જીવો શું આવા જ હોય છે? તો સાંભળ. આ સંસારી જીવ કેશવ બટુક જેવો છે. મોહમાં મુંઝાઈ ગયેલો હોવાથી જ્ઞાનીની નજરમાં જડ તેમજ હિતાહિતના ભાન વગરનો હોવાથી ચોરાસી લાખ જીવયોનીમાં ભમી રહ્યા છે. કેશવ જેમ કપિલાના આદેશથી સ્વર્ણભૂમિમાં ધન કમાવા ગયો તેમ જીવ કર્મપરિણિતીના વશમા પડેલો તેના આદેશથી સ્વર્ણભૂમિરૂપ મનુષ્યભવમાં આવ્યો. જેમ કેશવે સ્વર્ણભૂમિમાં મહેનત કરી સ્વર્ણ પેદા કર્યું
