________________
142,
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર - અને ગુણસાગરનું સરલ - ચરિત્ર
મને આ વેતાલમંત્ર આપ્યો જે મેં આદરથી સિદ્ધ કર્યો.” વાતો કરતા કરતા આગળ જતા બંનેના માર્ગ છૂટા પડવાથી પેલા પુરુષે કહ્યું કે હવે ગુણધરનું નગર આવશે. તો તેને શું જોઈએ છે? કોટિધનથી પણ સંતોષ નહિ પામનારો ગુણધર બોલ્યો, “મને એ વૈતાલમંત્ર આપો.” સિદ્ધ પુરુષે કહ્યું, “ધાર્મિક અને પરોપકારી પુરુષ જ તેને સિદ્ધ કરી શકે છે નહિતર તેમાં જીવનું જોખમ છે.” છતાં પણ ગુણધરે માગણી કરતા તેને વિધિપૂર્વક મંત્ર આપી પોતાના વતન તરફ ચાલ્યો ગયો. ગુણધર ત્યાંથી પોતાના મામાને ઘેર ગયો અને કેટલોક સમય સુખમાં પસાર કરી મંત્ર સાધવાનો વિચાર કર્યો. તેના મામાને સર્વ હકીકત કહીને કૃષ્ણ ચતુર્દશીની રાત્રે સ્મશાનમાં જઈ ત્રિકોણ કુંડ કરી વિવિધ પ્રકારના હોમ દ્રવ્યથી હવન કરવા લાગ્યો. શુદ્ર ઉપદ્રવોથી તે ચલાયમાન થયો નહિ ત્યારે નીચેનું પૃથ્વીચક્ર ભમવા માંડ્યું અને ભયંકર ગર્જનાઓ થવા માંડી. તેથી ભયભીત થઈને મંત્રનું એક પદ ભૂલી ગયો અને વૈતાળ ક્રોધમાં બોલ્યો, “અરે પાપી ! તુ મને વશ કરવા માગે છે?” કહીને લાકડીથી બરાબર ફટકાર્યો. એ તો ત્યાં જ મૂછિત થઈ ગયો. સવારે એનો મામો પોતાના ઘેર તેડી લાવ્યો. કેટલાક દિવસે સાજો થયો પછી તેના ઘેર લઈ ગયો. સ્વજનોએ આશ્વાસન આપ્યું. પરંતુ લોકોમાં હાંસીપાત્ર થવાથી શરમનો માર્યો દુર્ગાનપૂર્વક ગળે ફાંસી ખાઈ મૃત્યુ પામ્યો. દુર્ગાનથી મરણ પામીને ગુણધર નરકમાં નારકીપણે ઉત્પન્ન થયો. ત્યાં દુઃખ ભોગવીને તિર્યંચ યોનીમાં આવી પાછો નારકમાં જશે. આમ સંસારમાં તે દુઃખ માત્રનો જ ભોક્તા થશે.
સમુદ્રની માફક મર્યાદાવાળો, ધનાઢય, લોકોની આશાને પૂરનારો ગુણાકર સંસારમાં ખૂબ પ્રતિષ્ઠા પામ્યો. વૈરાગ્યને ધારણ કરનારો ગુણાકર પાંચમા અણુવ્રતને સારી રીતે પાળી સ્વર્ગે ગયો ક્રમે કરીને મોક્ષે જશે. “મુનિએ દૃષ્ટાંત પૂર્ણ કર્યું. મારી સ્ત્રીઓએ ઈચ્છાનું પરિમાણ કરી પાંચમું અણુવ્રત ગ્રહણ કર્યું. મારી સ્ત્રીઓને પાંચે અણુવ્રત આપી ધર્મશીલા બનાવનાર આ મહામુનિ પર મેં કેવી દુષ્ટ વિચારણા કરી મારી શી દશા થશે ? અને પ્રગટ થઈને
