________________
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા
પ્રસ્તાવ : ૪ ઘણા જ વિસ્તારથી કહેવાયેલો છે. તેમાં મુખ્ય તત્ત્વ સંસારીજીવ રિપુદારણની શૈલરાજ અને મૃષાવાદની સંગતના લીધે થત અનર્થો અને ભોગવવી પડતી પીડાઓનું વિસ્તારથી વર્ણન છે. વચમાં રસના કથાનક આવે છે જે આચાર્ય વિચક્ષણાચાર્ય રાજા નરવાહન સમક્ષ અને રિપુદારણની હાજરીમાં કહે છે. તેમ અતિશય પાત્રો છે. તેમની ઊંડાણથી ચર્ચા કરવામાં આવી છે. જો તે બધાનો થોડો થોડો પણ ઉલ્લેખ કરું તોપણ આપણા જેવા સાધારણ જ્ઞાનવાળા મનમાં ઘણો ગુચવાડો ઊભો થવાનો સંભવ છે. એટલે અ કથાનક, જેટલી વ્યાખ્યાનમાં સમજણ આપવામાં આવી હતી અને તેમાંથી પણ જેટલી સમજીને મેં લખી હતી તેટલું 'જ લીધું છે. મહામોહનું સામંતચક્ર, ભવચક્ર અને છેલ્લે વિવેકપર્વત પરથી અવલોકનમાં આત્માની ઉક્તિ અને અધોગતિનાં કારણો આપણે સમજવાના છે. રાજા નરવાહનની દીક્ષા પછી પણ રિપુદારણના પતનના પ્રસંગો છે. તેમાં પણ મુખ્ય ભૂમિકા શૈલરાજ અને મૃષાવાદની હોવાથી ટૂંકમાં જ પતાવ્યું છે.
58
****
