________________
92
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા કાઢી સુંદરતા પ્રગટવા દેવી જોઈએ. ચિત્તની સુંદરતા પ્રગટવા દેવી જોઈએ. ચિત્તની સુંદરતા વધતી જશે તેમ સુંદરતાનો વાસ થતો જશે. તમામ જીવો પ્રત્યે કરુણા, સમતા, મૈત્રીભાવ રાખવા જોઈએ. ચિત્ત જ્યારે શુદ્ધ થઈ જાય ત્યારે ગાયના દૂધ જેવું માળના મોતી જેવું પૂર્ણિમાના થઈ જાય છે તેનો માલિક સદાશય છે. આપવું પણ જણાવા ન દેવું શ્રેષ્ઠતા છે. આપણી વસ્તુઓ બીજાના કામમાં આવે તેવો ભાવ લાવવો. જીવ સમ્યકદર્શનના સંપર્કમાં ત્યારે પરમાત્માને મળે છે.
ચિત્ત શાંત થઈ જાય એટલે દસ કન્યાઓ વરે. પહેલી વિધા પરણે એનાથી જ્ઞાન વધે; પછી બાકીની નવ મળે. બધી જ અંતરંગ પરિવારની હોય.
આમ આત્માના પતન અને ઉદ્ધારનું ચક્ર ચાલ્યા કરે છે. સંસારનો આખો વિસ્તાર નાટક જેવો છે. સંક્ષિપ્ત ભાવાર્થ એ છે કે શમસુખ મેળવવાયોગ્ય છે તે મેળવવુ. દુષ્ટ કર્મથી ચેતતા રહેવું અને સદાગમનો પરિચય કરવો. ભવ્યત્વમાં ઓછાવધતાપણું જરૂર હોય છે પણ જીવનનું કર્તા મલઈવશોધનમાં છે તે યાદ રાખવું.
બીજો ભાગ શરૂ થાય છે તેમાં અત્યાર સુધી થયેલી ગૂંચવણોનો નિકાલ થાય છે. કથા કહેનાર સંસારીજીવ તે અનુસુંદર ચક્રવર્તી છે. સદાગમ તે સમંતભદ્ર નામનો રાજપુત્ર છે. તેની બહેન ને મહાભદ્રા સાધ્વી પ્રજ્ઞાવિશાળા છે. મદનમંજરીનો જીવ રાજપુત્રી સુલઈલતા ભોળી હોવાથી અગૃહીતસંકેતા છે. અને ભવ્યપુરુષ પણ રાજપુત્ર પુંડરિક છે. ચક્રવર્તી અનુસુંદર ચોરનો આકાર શા હેતુથી ધારણ કરે છે તે પણ અહીં સ્પષ્ટ થયું છે, પરંતુ ખૂબ લંબાણથી છે. પહેલા પ્રસ્તાવની શરૂઆતમાં આ પાત્રોનો ઉલ્લેખ છે.
ત્રીજા વિભાગમાં દરેક જીવની પ્રગતિ બતાવી છે, ચોથા વિભાગમાં ગ્રંથરહસ્ય છે.
