SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 289
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ २५८ अभिनव प्राकृत-व्याकरण कु + तस् (तो) = कुत्तो, कूदो, कुओ ( कुतः) ज + तस् (तो) = जत्तो, जदो, जओ ( यत:) त = तस् (तो) = तत्तो, तदो, तओ ( तत: ) इ+ तस (तो)= इत्तो, इदो, इओ ( इत:) ( ११ ) संस्कृत के त्रप् प्रत्यय के स्थान पर प्राकृत में हि, ह और स्थ प्रत्यय आदेश होते हैं। यथा ज+न (हि) = जहि, जह, जत्थ ( यत्र) त + त्र (हि) = तहि, तह, तत्थ ( सत्र) क + त्र (हि) = कहि, कह, कत्थ ( कुत्र ) अन्न + त्र (हि) = अन्न हि, अन्नह, अन्नत्थ (अन्यत्र) ( १२ ) स्वार्थिक क प्रत्यय के स्थान पर प्राकृत में विकल्प से अ, इल्ल और उल्ल प्रत्यय आदेश होते हैं । यथाअ-चंद + अ = चंदओ, चंदो ( चन्द्रकः ) हअय + अ = हिअयअं, हिअयं ( हृदयकम् ) बहुअ + अ = बहुअअं, बहुअं ( बहुकम् ) इल्ल-पल्लव + इल्ल = पल्लविल्लो, पल्लवो ( पल्लवः ) पुरा + इल्ल = पुरिल्लो, पुरा ( पुरा ) उल्ल-पिअ + उल्ल = पिउल्लो, पिआ (पिता) __हत्थ + उल्ल = हत्थुल्लो, हत्थो ( हस्त : ) (१३) अंकोठ शब्द को छोड़ शेष बीजवाची शब्दों से लगने वाले तैल प्रत्यय के स्थान पर प्राकृत में 'एल्ल' प्रत्यय जोड़ा जाता है । यथा कडु + तैल = कडुएल्लं ( कटुतैलम् )। अंकोठ + तैल = अंकोल्लतेल्लं ( अङ्कोठतैल ) । ( १४ ) यद् , तद् और एतद् शब्दों से पर में आनेवाले परिमाणार्थक प्रत्यय के स्थान में इत्तिअ आदेश होता है और एतद् शब्द का लुक भी होता है । यथा यत् (ज) + इत्तिअ = जित्तिभं ( यावत् ) तद् (त) + इत्ति = तित्तिों ( तावत् ) एतद् + इत्तिअ = इत्ति (एतावत् ) १. वपो हि-हित्थाः ८।२।१६१ त्रप् प्रत्ययस्य एते भवन्ति । २. स्वार्थे कश्च वा ८।२।१६४ ३. अनौठात्तैलस्य डेल्लः ८।२ । १५५ ४. यत्तदेतदोतोरित्तिन एतल्लुक् च ८।२।१५६
SR No.032038
Book TitleAbhinav Prakrit Vyakaran
Original Sutra AuthorN/A
AuthorN C Shastri
PublisherTara Publications
Publication Year1963
Total Pages566
LanguageHindi, Gujarati
ClassificationBook_Devnagari & Book_Gujarati
File Size28 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy