Page Text
________________
[ ૧૮ ] આ સુંદર પર પરિવાદ વ્યસન તજે, મ કરે નિજ ઉત્કર્ષ હે; છે. સુંદર પાપકર્મ એમ સવિ ટલે, પામે શુભ જ હર્ષ છે.
સુંદર ૮ સુજ્ઞ વાચક! આ સર્જાયનો ભાવાર્થ સુગમ હોવાથી સ્વયમેવ અવબોધી શકાશે. ઉપાધ્યાયે નિન્દા કરનારને ચોથા ચંડાળની ઉપમા આપી છે. નિન્દા ઉપર ઉપાધ્યાયને કેટલો બધે તિરસ્કાર હતો, તે તેમનાં વાક્યોથી જાણી શકાય છે. જેને નિન્દા કરવાની ટેવ પડી છે તેનું સાધુપણું, શ્રાવકપણું, મનુષ્યત્વ ને તપ, જપ, અને ક્રિયાઓ ફેક અર્થાત નિષ્ફલ છે, નિન્દા કરનાર સાધુ તપસ્વિ ઢેડ જાતિના દેવતા તરીકે થાય છે. તપનું અજીરણ ક્રોધ છે, જ્ઞાનનું અઝરણું અહંકાર છે, આહારનું અઝરણું વમન છે, અને ક્રિયાનું અઝરણું નિન્દા છે. ક્રિયા કરનારાઓમાં નિન્દાને દોષ વિશેષતઃ દેખવામાં આવે છે. ધર્મની ક્રિયા કરનારા કેટલાક જૈન વા અન્ય ક્રિયાઓ કરીને નિન્દા દોષમાં ફસાય છે, અને તેથી તેઓ હૃદયની શુદ્ધિ કરવાને - ક્તિમાન થતા નથી. શ્રીમદ ઉપાધ્યાયજીએ ધર્મની ક્રિયા કરનારાઓને નિન્દા કરતાં દેખ્યા હશે તેથી ક્રિયાઓ કરનારમાં નિન્દા દેષ મોટા ભાગે રહે છે એમ લખ્યું છે. જેનોમાં હાલ પણ કેટલાક ક્રિયાનું અઝરણુ નિન્દારૂપે બતાવી આપે છે. મૂઢ મનુષ્યોમાં નિન્દાને દોષ વધી પડેલો જોવામાં આવે છે. નામ દઈને કોઈની પણ નિન્દા ન કરવી જોઇએ. સુજ્ઞ મનુષ્યો પ્રાણાન્ત પણ નામ દઇને કોઇની નિન્દા કરતા નથી. દેષ દૃષ્ટિથી મનુષ્યમાં નિન્દાની ટેવ વધે છે, અને ગુણાનુરાગ દ્રષ્ટિથી નિન્દાદોષનો નાશ કરી શકાય છે. જગતમાં એક મનુષ્યમાં સર્વ પ્રકારના ગુણો હોતા નથી. કોઈનામાં સગુણો વિશેષ હોય છે અને દુર્ગુણે અલ્પ હોય છે. અને કેહનામાં ત્રણ ઘણા હોય છે અને ગણો થોડા હોય છે. નિન્દા કરનાર મનુષ્ય દુર્જન તરીકે જગતમાં ગણાય છે. અને રાક્ષસ તરીકે જગતમાં સજજનોને ભય કરનાર થાય છે. નિન્દા કરનાર નિન્દાદોષને ત્યાગ કરે એજ ઉપાધ્યાયજીના ઉપદેશનો આશય છે. એ પ્રમાણે દોષોના ત્યાગ સંબંધી ઉપદેશ આપીને, મનુષ્યોને સદ્ગણોના માર્ગ તરફ દોરનાર શ્રીમને આપણે જેટલો ઉપકાર માનીએ તેટલે અલ્પ છે. શ્રીમદ્ ઉપાધ્યાયજી વસ્તુવર્ણન કરવામાં પણ સારી નિપુણતા ધરાવે છે. રાજાનું, નગ
રનું, વા અમુક પદાર્થનું વર્ણન કરવામાં તે કાળના કવિની શૈલીને વસ્તુવર્ણન શક્તિ. અંગીકાર કરીને, વસ્તુનું વર્ણન મનોરંજન થાય તેવી રીતે કરે છે.
અઢારમા સૈકાના કવિરાજ પ્રેમાનંદની પેઠે, યશોવિજયજી પણ વસ્તુવર્ણન કરવામાં ઉત્તમ કવિની ગરજ પુરી પાડે છે. ઉપાધ્યાયકત વસ્તુવર્ણન વિષયની કેટલીક કડીઓ નીચે લખવામાં આવે છે.
શ્રીપાલરાસ-ખંડ ત્રીજો-ઢાલ છઠ્ઠી એક દિન એક પરદેશી, કહે કુમારને અભુત ડામરે; સુણ યોજન ત્રણસેં ઉપરે, છે નયર કંચનપુર નામરે. જુઓ જુઓ
અરિજ અતિ ભલું. ૧ તિહાં વજૂસેન છે સજી, અરિકાલ સબલ કર વાલરે; તસ કંચનમાલા છે કામિની, માલતીમાલા સુકુમારે.
જુઓ. ૨ તેહને સુત ચારની ઉપરે, રૈલોક્ય સુંદરી નામ; પુત્રી છે વેદની ઉપરે, ઉપનિષદ્ યથા અભિરામરે.
જુઓ. ૭
| SR No. | 032014 |
| Book Title | yashovijayjinu Jivan Ane Temnu Gujarati Sahitya |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Buddhisagarsuri |
| Publisher | Jain Shwetambar Murtipujak Boarding |
| Publication Year | 1912 |
| Total Pages | 52 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 7 MB |