________________
મઝાના શબ્દો છે આનન્દઘન અષ્ટપદીના : ‘આનંદઘનકે સંગ સુજસ હિ મિલે જબ, તબ આનંદ સમ ભયો સુજસ...' બોલો, શું બાકી રહ્યું ? યશોવિજય હવે યશોવિજય ન રહ્યા. આનન્દઘન બની ગયા. (અને, ‘સમાધિશતક’ ગ્રન્થ દ્વારા યશોવિજયજીને પામીને આપણે હવે કેવા હોઈશું ?)
કેવું અદ્વૈત આનન્દઘનજી ને યશોવિજયજીનું ? ‘ખીર નીર જો મિલ રહે આનંદ જસ, સુમતિ સખીકે સંગ ભયો હૈ એકરસ.’
બહુ જ મઝાની ઘટના તરફ આ ઈશારો છે. આનંદઘનજીને મળ્યા પહેલાં મહોપાધ્યાય યશોવિજયજી યશોવિજયજી હતા : વિદ્વાન, નિર્ભીક, હાજર જવાબી.
આનંદઘનજીને મળ્યા પછી ? પોતાના નિર્મળ ચિત્તમાં આનન્દઘનજીને યશોવિજયજીએ એવા પ્રતિબિમ્બિત કર્યા છે કે બેઉ સામસામે બેઠા છે, પણ દર્શકને ખબર ન પડે કે આમાં યશોવિજયજી કોણ અને આનંદઘન કોણ ?
આ એકરસતા હતી અનુભવ દશાની. સુમતિની. આનન્દઘનજીની અનુભવ દશાને યશોવિજયજીએ ઝીલી લીધી. ‘શુદ્ધ સમજણ સમતારસ ઝીલત, આનંદઘન ભયો...’
આ તો મહોપાધ્યાયજી માટેનો ટૂંકો માર્ગ હતો આનન્દઘન બનવાનો. આપણા માટે કયો માર્ગ હોઈ શકે ? ‘આનન્દઘન અષ્ટપદી'માં એ માટે ઈશારો થયો છે : ‘સહજ સંતોષ આનન્દ ગુણ પ્રગટત, સબ દુવિધા મિટ જાવે; ‘જસ’ કહે સો હિ આનન્દઘન પાવત, અંતર જ્યોત જગાવે...’
સમાધિ શતક
૨૬
| *
