________________
ગ્રાહક પણ તત્ત્વજ્ઞ હતો. એણે વિચાર્યું : જો પંખો સામે રાખીને શરીર જ હલાવવાનું હોય તો પંખો સામે હોય યા ન હોય, શો ફરક પડે ?
‘જાણે સર્વ સ્વભાવને.’ સ્વભાવ તરફ જતા બધા જ આયામોને સાધક જાણે. જ્ઞાન, ભક્તિ, વેયાવચ્ચ... કોઈ પણ માર્ગને પકડીને તે સ્વભાવમાં ડૂબે.
‘સ્વપર પ્રકાશક તેહ.’ ચોથું સાધનાસૂત્ર. આવો સાધક પોતાની જાતને પણ શુદ્ધ સાધનામાર્ગ ભણી આગળ વધારી શકે. અને તેવી સિદ્ધિ પછી, તે વિનિયોગ પણ કરી શકે. એટલે કે બીજાઓને પણ સાધનામાર્ગ ભણી દોડવાની પ્રેરણા એના થકી મળે.
નિષ્કર્ષ આવો મળ્યો ઃ (૧) બિનજરૂરી પદાર્થોમાં કે એને કારણે બાહ્ય દુનિયામાં ઓતપ્રોત થવાનું સાધકને ગમે નહિ. (૨) સ્વભાવની દુનિયામાં પ્રવેશ થયા પછી તેમાંથી બહાર આવવાનું કોઈ રીતે બની ન શકે. (૩) સ્વભાવના બધા જ આયામોને સાધક જાણે. (૪) સાધક પોતાની સાધનાને ઊચકી શકે. બીજાઓને તે માર્ગ ભણી દોરી શકે.
બહારની દુનિયામાંથી ભીતરી દુનિયામાં જવાનાં આ કેવાં તો હૃદય- ગમ સૂત્રો ! ફરીથી કડીને ગુનગુનાવીએ : ‘ગ્રહણ-અયોગ્ય ગ્રહે નહિ, ગ્રહ્યો ન છોડે જેહ; જાણે સર્વ સ્વભાવને, સ્વપ૨ પ્રકાશક તેહ...’
સમાધિ શતક
૧૪૭
