________________ 44 ભાવનામૃતમ્-I : અનુકૂળ મધ્યસ્થભાવ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ પ્રકરણ-૨ H મધ્યસ્થનું માર્ગદથન નિંદાપ નથી ઘણા લોકોનું એવું માનવું છે કે - “સુ-કુનો વિવેક કરવામાં, સન્માર્ગઉન્માર્ગ અને સન્માર્ગ-ઉન્માર્ગીનો ભેદ બતાવવામાં, આચાર-અનાચારનું સ્વરૂપ સમજાવવામાં, સુવિહિત સામાચારી-અવિહિત સામાચારીની ભેદરેખા સ્પષ્ટ કરવામાં ‘નિંદા' થઈ જવાની પુરેપુરી સંભાવના છે અને નિંદા દોષરૂપ છે. આથી તેવી પ્રવૃત્તિ કરવી જોઈએ નહીં.” - પરંતુ એ લોકોની આવી માન્યતા ભૂલ ભરેલી છે. મધ્યસ્થ વતાનું માર્ગકથન શ્રોતાના અજ્ઞાન-ભ્રમને ટાળીને સમ્યજ્ઞાનનું પરમ કારણ બને છે. આથી મધ્યસ્થનું માર્ગકથન ક્યારેય નિંદારૂપ નથી. - વર્તમાનકાળમાં પ્રવર્તમાન વિચારધારાઓના પરિપ્રેક્ષ્યમાં અને આપણી પ્રસ્તુત ચર્ચાના અનુસંધાનમાં અહીં નીચેના બે મુદ્દાઓની વિચારણા કરવી છે - [A] માર્ગકથનની આવશ્યકતા અને માર્ગકથકની જવાબદારી [B] માર્ગકથન ક્યારે નિંદારૂપ બને ? અને ક્યારે ન બને ? [21] માર્ગકથનની આવશ્યકતા - માર્ગાનુસારિતા (મોક્ષમાર્ગને અનુસરતી મતિ-પરિણતિ) વિના મોક્ષમાર્ગમાં પ્રવેશ-વિકાસ અને એની પૂર્ણતા પ્રાપ્ત થતી નથી અને અજ્ઞાનભ્રમની વિદ્યમાનતામાં માર્ગાનુસારિતા પ્રાપ્ત થઈ શકતી નથી. તેથી માર્ગાનુસારિતાને પામવા માટે અનાદિથી ઘર કરી ગયેલા અજ્ઞાન અને ભ્રાન્તિઓને દૂર કરવા અતિ અતિ જરૂરી છે. તે માટે માર્ગના જ્ઞાતા પાસેથી માર્ગનો સર્વાંગીણ બોધ મેળવવો આવશ્યક છે. - માર્ગજ્ઞાતાએ પણ માર્ગના કથન દ્વારા જીવોના અજ્ઞાન-ભ્રમોને દૂર કરવાના છે. તે માટે માર્ગકથકે શ્રી વીતરાગ પ્રરૂપિત મોક્ષમાર્ગનું યથાવસ્થિત-સ્પષ્ટ અને પ્રગટપણે સ્વરૂપ બતાવવાનું હોય છે.
