________________ પ્રકરણ-૧૬ અનુકૂળ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ આ પ્રકરણમાં નીચેના મુદ્દાઓની ક્રમશઃ વિચારણા કરીશું. (1) તત્ત્વનિર્ણયની આવશ્યકતા (2) તત્ત્વનિર્ણય શાના આધારે કરવાનો ? (3) તત્ત્વનિર્ણયને અનુકૂળ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ (4) તત્ત્વનિર્ણય પછીનું કર્તવ્ય (5) ચિત્તશુદ્ધિ-ધર્મધ્યાનને અનુકૂળ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ (1) તત્ત્વનિર્ણયની આવશ્યકતાઃ મોક્ષમાર્ગ સમ્યગ્દર્શન-સમ્યજ્ઞાન-સમ્યક્યારિત્ર સ્વરૂપ છે તેમાં સમ્યગ્દર્શન અગત્યનું અંગ છે. તેના વિના જ્ઞાન-ચારિત્રની કોઈ કિંમત નથી. સમ્યગ્દર્શનને પામવા-ટકાવવા અને વિશુદ્ધ બનાવવા માટે તત્ત્વશ્રદ્ધાને અખંડ રાખવી અતિ અનિવાર્ય છે. તત્ત્વશ્રદ્ધાને અખંડ રાખવા દરેક તત્ત્વોને જાણવા અને તેનો યથાર્થ નિર્ણય અર્થાત્ તત્ત્વનિર્ણય કરવો ખૂબ જરૂરી છે. એક પણ ભ્રાન્તિની હાજરીમાં જિનતત્ત્વ પ્રત્યે નિઃશંકતા પેદા થતી નથી અને એ વિના ક્યારેય સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિ-શુદ્ધિ-વૃદ્ધિ થઈ શકતી નથી. તદુપરાંત, તત્ત્વનિર્ણય થયા વિના અનાદિકાળથી આત્મામાં સંચિત મિથ્યાજ્ઞાનના સંસ્કારો નાશ પામતા નથી અને એ વિના પણ સમ્યગ્દર્શન-સમ્યજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થઈ શકતી નથી. (2) તત્ત્વનિર્ણય કોને આધારે કરવાનો? મોક્ષમાર્ગ-અધ્યાત્મમાર્ગને પામવા અને પૂર્ણતાએ પહોચાડવા માટે પૂ. મહોપાધ્યાયશ્રી યશોવિજયજી મહારાજાએ ‘અધ્યાત્મસાર' ગ્રંથમાં 33 2. સ ર્જનજ્ઞાનવારિત્રાળ મોક્ષમાર્ગ (તત્વાર્થસૂત્ર 3/3)
