________________ ભાવનામૃત-II અનુકૂળ મધ્યસ્થભાવ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ આચરણાને માન્ય કરવાની શ્રી જેનશાસ્ત્રોની અથવા તો ભગવાન શ્રી જિનેશ્વરદેવોની આજ્ઞા છે - એ સાચું, પણ તે જ આચરણાને માન્ય કરવાની શ્રી જિનાજ્ઞા છે, કે જે આચરણા આજ્ઞાથી વિરુદ્ધ ન હોય. અસંવિગ્રાચારણા, કે જે અસદ્ આલંબનથી કરાએલી હોય છે, તે આચરણાને માન્ય કરવાની શી જિનાજ્ઞા છે જ નહિ. અસંવિગ્રો દુઃષમાકાલાદિ દોષોના આલંબન દ્વારા પોતાના પ્રમાદને માર્ગ તરીકે વ્યવસ્થાપિત કરે છે, એ યુક્ત નથી. કારણ કે, દુઃષમાકાલમાં જેમ વિષાદિમાં રહેલી નાશકતા વિદ્યમાન જ છે, તેમ પ્રમાદની પણ અનર્થ કરવાની શક્તિ નાશ નથી પામી પણ વિદ્યમાન જ છે. શ્રી જિનાજ્ઞાથી અવિરુદ્ધ આચરણાનું લક્ષણ “મા " વાળી ગાથામાં દર્શાવ્યું છે તેવું માનવામાં આવ્યું છે. આ પ્રકારે આચરણાને અંગે પણ આજ્ઞાની સિદ્ધિ કર્યા પછીથી, શાસ્ત્રકાર મહાપુરુષે એમ પણ કહ્યું છે કે, પરપક્ષની વાત તો દૂર રહી પણ સ્વપક્ષમાં પણ દુઃષમાકાલના દોષથી એવા શ્રમણ વેષધારી મુંડો ઘણા દેખાય છે, કે જેઓ શ્રમણગુણોના વ્યાપારથી મુક્ત છે. ઉદ્દામ અશ્વો જેવા છે અને નિરંકુશ હાથીઓ જેવા છે. તે બધાને દૂરથી જ વિષની જેમ તજવા જોઈએ અને આજ્ઞાશુદ્ધ એવા સાધુઓ તથા શ્રાવકોને વિષે બહુમાન કરવું જોઈએ. - જુઓ શ્રી ઉપદેશ રહસ્યમાં - "जयणा खलु आणाए, आयरणावि अविरुद्धगा आणा / णासंविग्गायरणा, जं असयालंबणकया सा // 145 // यतना खलु निश्चयेन, आज्ञया निशीथादिसूत्रादेशेन भवति, न तु स्वाभिप्रायेण लोकाचारदर्शनेनैव वा, नन्वाचरणाप्याजैव पंचसु व्यवहारेषु जितस्यापि परिगणनात्, तथा च कथं नेयं यतनायां प्रमाणमित्यत्राह / आचरणारप्यविरुद्धैवाज्ञा न पुनरसंविग्नाचरणा, यद् यस्माद्, असदालंबनकृता सा, ते हि दुःषमाकालादिदोषावलंबनेन
