________________ 78 ભાવનામૃતમ્I : અનુકૂળ મધ્યસ્થભાવ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ પ્રશ્ન-૬ : કેટલાક લોકો માને છે કે, આચરણા ગૌણ છે, જેને જે અનુકૂળ લાગે તે પાળે. આચરણાને મુખ્ય કરીને મતભેદો ઉભા ન કરાય - તો આવું કહેવું યોગ્ય છે ? ઉત્તર : આવું કહેવું લેશમાત્ર યોગ્ય નથી. કારણ કે, આ પાંચમા આરાના અંત સુધી પ્રભુશાસન શુદ્ધ વ્યવહારથી (શુદ્ધ આચરણાથી) જ ચાલવાનું છે, પરંતુ અશુદ્ધ વ્યવહારથી (અશુદ્ધ આચરણાથી) નહીં. આથી આચરણા પણ ગમે તે ન અપનાવાય, પરંતુ શાસ્ત્રસાપેક્ષ શુદ્ધ આચરણા જ અપનાવાય. આ વાતનો ખુલાસો કરતાં પૂ. મહોપાધ્યાયશ્રીજીએ 350 ગાથાના સ્તવનમાં સોળમી ઢાળની અઢારમી ગાથામાં કહ્યું છે કે, સંવિગ્ન ગીતાર્થ તેને કહેવાય કે જે શાસ્ત્રના અક્ષરો જુએ એટલે પોતાનો કદાગ્રહ મૂકી દે અને ક્યારેય હઠાગ્રહમાં પડે નહીં અને તેથી તેઓ શાસ્ત્રાનુસારી સુવિહિત આચરણાને જ સેવે છે.” આ વિષયની અલગ પ્રશ્નોત્તરમાં વિચારણા કરી જ છે. તેથી અહીં પુનઃ લખતા નથી. - વર્તમાનમાં જે તિથિ વગેરેના વિવાદો ચાલે છે તેમાં પૂર્વોક્ત પૂ. મહોપાધ્યાયશ્રીજીના વિધાનો ઘણો પ્રકાશ પાથરે છે. યતિઓએ ચાલું કરેલી અશુદ્ધ આચરણ સંવિગ્ન ગીતાર્થો ક્યારેય આદરવા જેવી ન માને, એ તપાગચ્છની ઉત્તમ નીતિ છે. શુદ્ધવ્યવહાર (જીવવ્યવહાર) કોને કહેવાય તેની વિચારણા આગળ કરી જ છે. પ્રશ્ન-૭ : જે લોકો એકલા નિશ્ચયનયની સાધનાથી જ મોક્ષ માને છે, તે યોગ્ય છે કે અયોગ્ય છે? તેઓની આ માન્યતા અંગે કોઈ શાસ્ત્રમાં ખુલાસા કર્યા છે કે નહીં? ઉત્તર : “નિશ્ચયનયની સાધનાથી જ મોક્ષ છે, વ્યવહાર તો નકામો છે.” આવુ માનનારા ઉત્સુત્ર બોલી રહ્યા છે. કારણ કે, શાસ્ત્રકારોએ
