________________ પ્રકરણ - 3H સમ્યગ્દર્શનનું સ્વરૂપ અને તેના પ્રકારો જ્યારે શાસ્ત્રાજ્ઞાથી સાપેક્ષ શાસ્ત્ર મુજબની) ધર્મક્રિયામાં થતી પ્રવૃત્તિ અને પરિણામ બંને શુભ હોવાના કારણે પુણ્યાનુબંધી પુણ્યનો બંધ થાય છે. સમ્યત્વ વાસિત પરિણામ હોવાના કારણે મિથ્યાત્વ મોહનીયનો બંધ થતો નથી અને જે ગુણસ્થાનક સંબંધી અશુભ કર્મોનો બંધ થાય છે, તે પણ નિરનુબંધ હોય છે. તેથી કોઈ અનર્થની પરંપરા સર્જાતી નથી. (2) નિયાણાથી દૂષિત અનુષ્ઠાનથી પણ અશુભ અનુબંધોનું સર્જન થાય છે. ધર્માનુષ્ઠાનથી તો શુભકર્મનો બંધ થાય છે. પરંતુ નિયાણાથી = ભૌતિક સુખની આશંસાથી અનુબંધો અશુભ પડે છે. એટલે નિયાણાથી દૂષિત ધર્મ અનુષ્ઠાનથી પાપાનુબંધી પુણ્ય બંધાય છે. - तच्च निदानाज्ञानदूषिताद्धर्मानुष्ठानाद्भवति, ब्रह्मदत्तादेरिवेति ર૪/૨ ટીII (અષ્ટક પ્રકરણ) - તે પાપાનુબંધી પુણ્ય નિદાન (નિયાણા) અને અજ્ઞાનથી દૂષિત થયેલા ધર્માનુષ્ઠાનથી થાય છે. જેમ કે, બ્રહ્મદત્ત વગેરેનું પાપાનુબંધી પુણ્ય. - “ઉપમિતિભવપ્રપંચા કથા' ગ્રંથના પ્રસ્તાવ-૧માં કહ્યું છે કે - પાપાનુબંધી પુણ્યથી મળેલા ભોગો સઘઘાતી (તુરંત જ નાશ કરનાર) વિષયુક્ત મોદકની જેમ દારુણ વિપાકવાળા હોય છે. તે ભોગો ગાઢતર તૃષ્ણાની વૃદ્ધિ કરે છે. તેથી તેવા પુણ્યથી જીવમાં ક્લિષ્ટ આયો ઉત્પન્ન થાય છે. તેનાથી તે વિષયોમાં અત્યંત આસક્ત બને છે. તેના યોગે પૂર્વસંચિત પુણ્યનો નાશ થાય છે અને ઉગ્ર-મોટા પાપનો સમૂહ આત્મામાં ભેગો થાય છે. તેના ઉદયથી ભવિષ્યમાં જીવ અનંતકાળ સુધી અનંતદુઃખરૂપ સંસારમાં ભટકે છે. તેથી પાપાનુબંધી પુણ્યથી પ્રાપ્ત થયેલા શબ્દાદિ વિષયો દારૂણ વિપાકવાળા કહેવાય છે. (3) ઉસૂત્ર પ્રરૂપણાથી અશુભ અનુબંધોનું સર્જન થાય છે. શાસ્ત્રમાં ઉત્સુત્ર પ્રરૂપણાથી યાવત્ અનંતસંસાર બતાવ્યો છે અને
