________________
૭૧ વિચાર કરો. એમ કહી સઘળી દુઃખદા કથા કહી સંભળાવી અને એમની શોધ માટે ફરતે ફરતે અહીંયા આ છું તે પણ કહ્યું.
રાણી ચંદ્રયશાએ, ભદ્ર! તું આ શું બેલે છે? એમ કહીને છાતી ફાટ રૂદન કરતાં અંતઃપુરને સર્વ પરિવાર શેકાતુર થઈ ગયે. ક્ષણવારમાં જ્યાં આનંદ કલેલમય વાતાવરણ હતું ત્યાં શેકનું સામ્રાજ્ય વ્યાપી ગયું.
પ્રવાસથી થાકેલે ભુખે જમીને સ્વસ્થ થવા દાનશાળામાં જમવા ગયે. દાનશાળાની મુખ્ય અધિકારીણી પિતાના સ્વામીની પુત્રી દવદન્તીને એકી ટસે જેવા લાગે. ઓળખી અને ખાવાનું પણ ભુલી ગયો. પિતાની મહેનત સફળ થવાથી તેને આનંદ ન થાય ? સૌને થાય જ તેમ રોમાંચને અનુભવતે હરિમિત્ર દવદન્તીના પગમાં પડ્યો, બેઃ દેવી! તારી આ અવસ્થા ? આજે સેનાને સુરજ ઊગ્યે, તને જીવતી જોઈ સૌ સારાં વાનાં થશે એમ કહી તત જ ચંદ્રયશા રાણી પાસે પહોંચી ગયો. વધામણી આપી કહ્યું, હે દેવી! શેક કરે નહિ, દાનશાળામાં દવદન્તી છે. સાંભળતાં જ તત્કાળ ચંદ્રયશા ઝડપથી પહોંચી ગઈ. જેમ રાજહંસી કમલિનીને આલિંગન આપે તેમ ભેટી પડીને કહ્યું. હે વત્સ! મને ધિક્કાર છે. ઉત્તમ સામુદ્રિક લક્ષણેએ યુક્ત એવી મારી પાસે હોવા છતાં ઓળખી શકી નહિ, હું તે ઓળખી શકી નહિ, પરંતુ તે કેમ પિતાને છુપાવી મને ઠગવા જેવું કર્યું. ભાગ્યયોગે દુર્દશાને પ્રાપ્ત થઈ. પરંતુ જે પિતાના હોય તેને સત્ય કહેવામાં કેમ શરમ આવી? અસ્તુ. હે પુત્રી! તું કહે કે નળે તારો ત્યાગ કર્યો કે તે નળને ત્યાગ કર્યો? નક્કી નળે તારે ત્યાગ કર્યો હવે જોઈએ. તું તે સતી છે, તું ત્યાગ કરે એ બને જ નહિ. શું સૂર્ય પશ્ચિમ
