________________
ધમતુ ફળ જોઇએ છે પણ ધર્માંની જરૂર નથી, પાપનું ફળ જોઇતુ નથી પરંતુ આદરપૂર્વક હાંશથી પાપ કરાય છે. જુએ રાગીને આરાગ્ય જોઇએ છે, પરંતુ ઔષધની જરૂર નથી એવું જ થયુ ને ? વળી કેટલાક ધમ રૂપી ઔષધ, દુઃખ રૂપી રાગના નાશ માટે સેવે છે, પરંતુ કુપથ્ય પણ કરે છે, એવાએ કદી પણ આરાગ્ય પ્રાપ્ત કરી શકે નહિ, વિષય સેવન–આસક્તિ એ જીવલેણ કુપ છે.
સુખની પ્રાપ્તિ માટેની ચેાજનાએ, અખતરાઓ હિંસક હાય તેા સુખી થવાય જ નહિ. પૂવકૃત પુણ્ય ચેાગે પ્રારભમાં કદાચ ઘેાડા લાલ દેખાય, પરંતુ એ લાભ કરતાં અસંખ્ય અનંતગુણી નુકશાની ભવિષ્ય માટે સજાય છે, એ ચાસ ભુલવા જેવું નથી જ.
ભારતીય સસ્કૃતિએ પેાતાના સુખ માટે બીજાના સુખના ભાગ ના લેવાય, એના પુરા ખ્યાલ રાખ્યા છે, અને કહેવાતા સુધરેલા પાશ્ચિમાત્યાએ પણ એ ગણત્રી રાખેલી છે, પણ એ ગણત્રી માનવસેવાના નામે માનવ પુરતી રાખેલી છે, એ જ મેાટા ભયંકર ગુના છે. માનવની સેવા નહિં, પણ માનવનું સત્યાનાશ વાળ્યું છે. માનવને સુખી કરવા, માનવેતર જીવાના નાશ કરવામાં એવાએ પાપ માનતા નથી-પાપ માનતા નથી એટલે એ પાપ મટી જતું નથી. જમાનાના નામે પાપને પાષવાની પ્રવૃત્તિ ખતરનાક છે. વધુમાગી સલાહ આપનારા કેટલાક સ્વાથી પેટભરૂએ અને મહાઅજ્ઞાનીએ। કહે છે કે
સમય એળખા, જમાના સાથે કદમ મીલાવા, ’વગેરે બુદ્ધિહિના ખેાલે છે. એના સામે તત્વચિંતકાના જવાબ છે કે આંધળી દોટ મૂકનારા, ઊંડા ખાડામાં પડનારા અને પાડનારા સમયજ્ઞ નથી જ, પરંતુ ભુતકાળને ( તાત્ત્વિક ષ્ટિ ધરાવનારા
6
