________________
અને તેટલે અંશે મૂળધર્મના અનુયાયીઓ પણ છે. છેવટે તે સર્વે માગનુસારી તો છે. તે હિસાબે ગણવા જતાં તેની સંખ્યા તો દરેક ધર્મ કરતાં સૌથી મોટામાં મોટી જણાઈ આવે તેમ છે.
જુદા જુદા સંપ્રદાયો અને ધર્મોના અનુયાયીઓ ભલે વિચારભેદના સંઘર્ષો ચલાવતા હોય, પરંતુ જૈનશાસન તેઓને નીચે પ્રમાણે સમજીને ચાલે છે.
तेन स्यादवादमालम्ब्य सर्वदर्शन तुल्यताम् । मोक्षोदेशो विशेषेण यो जानाति, स शास्त्रवित् ।
અલબત્ અન્ય ધર્મો અને સંપ્રદાયોમાં જે જુદાપણું છે, તે પણ સમજમાં રાખવું જોઈએ. નહીંતર વિવેકીપણું ન સચવાય, એકાંત થઈ જાય. એકાંત સમાનતા માનવી કે એકાત વિશેષતા માનવી એ મહા દિોષ રૂપ છે.
અપ્રમત્ત ભાવના મુનિભાવમાં સમતા-સમાનતા મુખ્ય છે. પરંતુ તે સિવાયની સ્થિતિમાં વિશેષતાઓ જરૂરી હોય છે. ત્યાં પણ સમાનતા કરી નાખવામાં આવે તો મહા અવ્યવસ્થા ઉભી થાય. જયાં જયાં જે જે ભેદની જરૂર હોય છે, ત્યાં ત્યાં તે ભેદ રાખવો જ જોઈએ. સાચી સમતાની કોટિ ઉપર ચડેલા મહાત્માઓ અભેદ અને સમતાભાવ રાખે એ તેમના માટે ભૂષણરૂપ છે, બીજાઓ માટે તે ભૂષણ રૂપ નથી.
છતાં ભેદોમાં પણ સમાન હિતની બાબતમાં યુનિટીથી નહીં પણ કો-ઓપરેશનથી સહયોગ રાખી શકાય છે, રાખવો જોઇએ. એક્તા. અર્થાત્ યુનિટી ઘાતક છે, કો-ઓપરેશન અર્થાત્ એકસંપી હિતકર છે.
જૈનશાસન કહે છે કે જુદા જુદા પાત્રજીવોની અપેક્ષાઓ મોક્ષની સાધનામાં ઉપયોગી થતું હોય તેવું જગતમાં પ્રચલિત જુદા જુદા ધર્મો અને સંપ્રદાયોમાં જે કાંઈ બતાવ્યું હોય, તે સઘળું જાય છે, યોગ્ય
