________________
કાળની ગતિ. સિદર્ય છે. તે ન હોય તે માણસો જંગલમાં, નદી કાંઠે, સમુદ્ર કિનારે અથવા બગીચાઓમાં ફરવા જાય નહિ.
આત્મજ્ઞાની પિતાની અંતર્દશા સમજી શકે છે પણ બરાબર સમજાવી શકતું નથી. તેના જ્ઞાનમાં “હું નથી એવું કાંઈ રહેતું નથી. જીવન જોઈ શકાય છે, સત્યને વિચાર કરી શકાય છે પણ સુખ માટે અંતર્દશા ઉપર આધાર છે. તે જોવાની વસ્તુ નથી. તે વિષે દલીલ કરવી નકામી છે. સત્ ચિત્ આનંદ વિગેરે શબ્દો વાંચવામાં આવે પણ તેને માટે જેવી લાગણીની જરૂર છે તેવી લાગણી ન હોય તે તેને અર્થ સમજાતું નથી.
ઉંચી લાગણું માટે જ્ઞાનની ભૂમિકામાં ફેર પડે જોઈએ. ખરું જ્ઞાન વધતું નથી પણ ખોટું જ્ઞાન ફેરવવું પડે છે તેથી એમ બેલાય છે કે જ્ઞાન વધે છે. જે જ્ઞાથી ભગવાનજ મળે અને બીજું કાંઈ ન મળે તે ખરું જ્ઞાન છે. ધીરેધીરે ભગવાન મળે તેનું નામ ભાગવાન નથી. ભગવાનને કાળનું બંધન નથી. માણસની બુદ્ધિને કાળનું બંધન હોવાથી તે બુદ્ધિ બધી બાબતમાં
૨૬૨
