________________
કાળની ગતિ.
સુધારા એટલે પૂર્ણ સુધારા. વળી પૂર્ણ સુધારા વખતે વખત ફરે નહિ. પૂર્ણ સુખ અંતમાં નથી પણ શરૂઆતમાં છે. તેથી એમ કહેવું કે ભૂતકાળમાં સુધારા હતા, ભવિષ્યકાળમાં થશે, પણ હમણા નથી એ વાત માની શકાય તેવી નથી. દરેક વખતે પેાતાનું ચાલુ જીવન હલકું માનવામાં લાભ નથી. જેને હલકું લાગે છે તેણે પેાતાના જીવનમાં શું જોઇએ છે તેના પુરા વિચાર કરેલે ર્હાતા નથી. ઉત્તમ વસ્તુ ધ્યાનમાં રાખ્યા વીના સુધારાને કાંઈ અર્થ નથી. છતાં ઉત્તમ વસ્તુ મળે એટલે પણ સુધારાના કાંઇ અર્થ નથી.
આત્મજ્ઞાન એ મનુષ્ય જીવનનું ઉત્તમ ફળ છે એમ માની સુધારાના વિચાર કરીએ તે તે વિચાર ખાટા થશે નહિ એટલુંજ નહિ પણ સુધારાને સાચી દિશા મળશે. વાર વાર સુધારાનું ધ્યેય અદલાવવું પડે તેનું નામ સુધારા નથી. છેવટ શું મળવાનું છે તે સુધારા શરૂ કર્યાં પહેલાં સમજવું જોઇએ.
માટે એવા સુધારાની જરૂર છે કે જેથી સુધારાના અંત આવે. સરકાર સુધારા કરે તે પહેલાં
૨૨૦
