________________
કાળની ગતિ.
આપણા જીવનના સામાન્ય અનુભવ ઉપરથી પણ જણાય છે કે કેટલુંક કામ આપણે આપણી મરજી પ્રમાણે કરી શકીએ છીએ, કેટલાક કામ ઉપર આપણી સત્તા ચાલતી નથી અને કેટલાક કુદરતી અકસ્માત એટલે કે દુકાળ, વીજળી, વિગેરે ઉપર કઈ માણસની સત્તા ચાલતી નથી. .
એક માણસ પોતાના હાથમાં પાણીને વાલે ભરી વિચાર કરે કે તે પીવાને પિતે સ્વતંત્ર છે કે નહિ? આ બાબતમાં કોઈ તેને પરતંત્ર કહે છે તે માને નહિ. છતાં, પાણી પીધા પહેલાં કેટલાક સંજોગો ઉભા થાય, કઈ વધારે જરૂરી કામ આવે અને છેડે વખત પાણીનો પ્યાલે એક બાજુ મુકી તે માણસ કેઈને જવાબ દેવા જાય અને એટલામાં તેને કાંઈ અકસ્માત થાય તે તેનું પાણી પીવાનું કામ પૂરું થઈ શકે નહિ.
વળી વશીકરણ વિદ્યામાં એવા પ્રયોગ થાય છે કે કઈ મંત્રવિદ્યા જાણનાર બીજા કોઈ માણસને એવી સુચના કરે છે કે આવતી કાલે સવારે ૮ વાગે તારે પાણી પીવું પડશે. છેડા વખત પછી તે તે વાત ભૂલી
૧૬૨
