________________
૧૨૪ ]
સ્થાનોંગસૂત્ર
[ વ્યાખ્યાન
મેાજ, પણ મેજ લક્ષ્મીનુ ફળ એમ અહીં જ્ઞાનનુ ફળ વિરતિ. વળી બીજી જગા પર “જ્ઞાનય નું વિત્તિઃ '' એમ કહેવાયું. જિનભગણિક્ષમાશ્રમણ એમ કહે છે કે જ્ઞાન એનું નામ કે જે ફળ આાપે, મિથ્યાષ્ટિનુ સાડાનવપૂ`સુધીનુ' જ્ઞાન પણ તે જ્ઞાન અજ્ઞાન. મિથ્યાદષ્ટિ પશુ સ્પર્શાદિકને સ્પર્શ, રસ, ગ ંધાદિક કહે છે. જેવું તમે જાણા છે તેવુ' તે જાણે છે. ધડા આપણે જેને કહીએ છીએ તેને તે પણ ડે! કહે છે. મિથ્યાષ્ટિ અને તમે બન્ને જાણે! પણ તમે જાણીને હૈયાદિક તરીકે વિભાગ કરેા છે અને પેલા વિભાગ ન કરે તેથી અજ્ઞાન. મિથ્યાદષ્ટિતા જ્ઞાનને અજ્ઞાન કહીએ છીએ, તે જ્ઞાન જ્ઞાનરૂપે નથી સેવનુ, સાધનરૂપે લેવાનુ છે. હૈયાદિક જાણીને છેડવા, આદરવા, ઉપાય તરીકે વિભાગ કરે તે જ જ્ઞાન જ્ઞાનરૂપે જરૂરી. જો જ્ઞાન વગર હેયનું ભાન થઈ જતું હાય, ઉપાદેયનું ઉપાદાન થઈ જતું હેાય તેા જ્ઞાન ન હેાય તેા પણ ચાલે. એ કહીને જણાવ્યું કે જ્ઞાન હેયને હૈયતા માટે, ઉપાદેયને આદરવા માટે ઉપયેાગી છે. આ મુદ્દાએ વિચારે–જેવું ગીતાનું સાધુપણું તેવું જ ગીતાનો નિશ્રાવાળુ' સાધુપણું માન્યું'. આગળ ચાલીષે—જેવુ' સજ્ઞનું સમ્યક્ત્વ તેવુ ચેાથે રહેÀા-જ્ઞાનાવરણીયથી ઘેરાયેલાનુ' પણુ સમ્યક્ત્વ. હેરમાવાનાનુ' જેવુ ક્ષાવિકસમકિત તેવુ' ચેાથાવાળાનું ક્ષાયિકસમકિત જેવું તેરમાવાળાનુ તેવુ જ ચેાથાવાળ'નુ સમકિત નિળ છે. જ્ઞાનેામાં મતિ, શ્રુત, અવિધ અને મનઃપના ઘણાં ભેદે, તેમ કૈવલના ભેટ્ઠા નિહ. ક્ષાયેાપશિમકના અસંખ્યાતા ભેદો. તેમ ક્ષયિકના એક જ ભેદ. યાવત્ સિદ્ધ દામાં પણ તે જ સમકિત,
એ એમાં કશા પણ ફરક નહિ
તેરમે રહેવાવાળા લેાકાલેાકને સાક્ષાત્ જાણે તેમને જે સમ્યક્ તે ચે થાવાળાને સવના સાક્ષાત્ દેખે, પેલે સર્વજ્ઞના જ્ઞાનદ્વારાએ દેખે, પેાતાની આંખે ન દેખે પણ સનની આંખે દેખે, ભગતમાં એક માણુસે વાને સાક્ષાત્ દેખ્યું. ખૂમ મારી. બીજાએ નથી દેખ્યા.
O
