________________
વ્યાખ્યાન ૨૦ જ્ઞાનની ઉપગિતા શી?
ગણધર મહારાજા સુધર્માસ્વામીજી ભવ્ય જીના ઉપકાર માટે, શાસનની પ્રવૃત્તિ માટે અને મેક્ષમાર્ગને પ્રવાહ ચલાવવા માટે દ્વાદશાંગીની રચના કરતાં જણાવી ગયા કે જ્ઞાન એ જ્ઞાનના મુદ્દાએ આકરવાનું નથી. છાપરામાં નળીઓ ગણીએ તે શે ફાયદે? જાણવું એ જ. ફાયદે નથી. નાનાં બચ્ચાંઓને ગણવું એ ફળ છે. એમને અંગે ભણવું ગણવું એ ફળ ગણીએ છીએ તેનું કારણ આગળ વેપાર રોજગારમાં એ જવાને એથી આગળ ફળ આપે તે તરીકે એને ઉગી ગયું. જ્ઞાન સાધન તરીકે ઉપયોગી
ગુજરાતીની બારાખડી શીખવે છે. પહેલાં અંગ્રેજી શીબને ? જ્ઞાન થશે. એવા જ્ઞાનને શું કરે? જ્ઞાન, જ્ઞાન તરીકે, સાથ તરીકે માન્યું નથી. વ્યવહારનું શિક્ષણ મેળવાય તે મેળવાત નડિ. ફલાણું જ ભણતર શા માટે? બસ્થાઓનાં જ્ઞાનમાં આપણ નેમ કયાં છે? એને વર્તનમાં ઉપયેગી થાય એમાં છે. શિક્ષાગુ છે એવી બૂમે મારે છે. જે શિક્ષણ ઉપ
ગમાં ન આવે તે ગોખાવીને માથું ખાઈ જાય છે. જ્ઞાન, જ્ઞાન તરીકે ઉપયોગી નથી; સાધન તરીકે ઉપયોગી છે. ચક્ષુ દેખે. દેખવા માત્રથી ફળ નથી કાંટા દેખ્યા એટલે પગ ઉપાડીને સાચવીને ચાલે. પાંગળ, આંધળે આ બેની સ્થિતિ १ हयं नाणं कियाहीणं, हया अन्नाणो किया । पासंतो पंगुली , ઘાવમા મધનો (ગાય નિ જા ૨૦૨)
