________________
[૧૭]
પદ્મરાગમણિ ( માણિકય ? ) ને ખાર માટીનું પડ કરી કાવવા ( તપાવવા ) વિગેરેથી અનુક્રમે નિ ળતા થાય, અથવા ખાખ થાય, ( ખારથી નિર્મળ થાય અને માટી વિગેરે કે વનસ્પતિ વિશેષથી તેની ખાખ કરે છે )
i
મિશ્રદ્રવ્ય ઉપક્રમ કટક ( કડાં ) વિગેરેથી વિભૂષિત પુરૂષ વિગેરે દ્રવ્યને ઉપક્રમ કરવા, અને મહીં વિવક્ષાથી કારકની ચેાજના કરવી, દ્રવ્યના દ્રવ્યવડે દ્રવ્યમાંથી કે દ્રવ્યમાં જે ઉપક્રમ થાય તેને દ્રશ્યેાપક્રમ કહેવા, તથા ક્ષેત્રના ઉપક્રમ તે ક્ષેત્રાપક્રમ છે,
પ્ર—ક્ષેત્ર અમૃત્ત અને નિત્ય છે, ત્યારે તેના સુધારા કે વિનાશ કેવી રીતે થાય ?
ઉ॰ તે ક્ષેત્રમાં રહેલા દ્રવ્યના સુધારા કે નાશ કરવા, તેમાં ઉપચારથી કહેવાથી અદોષ છે, તેવી રીતે તદવસ્થાએ વ્યપદેશ કરાય છે, જેમકે માંચા આકાશ કરે છે,
તે પ્રમાણે કાળનુ વ નાદિ રૂપપણાથી તથા તે દ્રવ્યના પર્યાય પણે હાવાથી કાળને આશ્રયી દ્રવ્યના ઉપક્રમ થવાથી ઉપચારથી કાલ ઉપક્રમ કહેવાય છે, અથવા ચદ્રોપરાગ ( ચંદ્રગ્રહણ ) વિગેરેના પરિજ્ઞાનના લક્ષણ વાળા કાળ ઉપક્રમ છે.
ભાવ ઉપક્રમ.
ભાવ ઉપક્રમ પણ એ પ્રકારના છે, આગમથી, નાઆગ
