________________
[૧૩૩] દ્રવ્ય પ્રમાણ વિગેરે છે તે બધાં મતિશ્રુતની અંદર વર્ણવ્યાં છે. તે અહીં પણ જાણવાં, પણ અહીં આટલું વિશેષ છે, કે જે જગ્યાએ લખ્યું હોય કે “મતિ પ્રાપ્ત કરે, ત્યાં “અવધિ” પ્રાપ્ત કરે એમ જાણવું, પણ અદક તથા અકષાયિ પણ અવધિના પ્રતિપદ્યમાનક હોય છે, કે જેઓ ક્ષપકશ્રેણિમાં રહેલા હોય છે, તે જાણવા)
તથા મન પર્યવ જ્ઞાનીઓ અનાહારક અપર્યાપ્ત પૂર્વ સમ્યગ દષ્ટિએ સુરનારકીઓ પણ અપાંતરાલ ગતિ વિગેરેમાં હોય છે, અવધિ ઉત્પન્ન થયા પહેલાં મન: પર્યાયજ્ઞાની હોય પછી અવધિ થાય તે તે અવધિને પ્રતિપદ્ય માનક હોય છે, તથા પૂર્વ નર તિર્યંચ હોય તે ભાવના છેલ્લા સમયથી સુર નારકીનું આયુ ઉદયમાં તુર્ત આવે તે આશ્રયી જાણવું) આ બધું શક્તિ (સત્તા) ને આધારે જાણવું,
પણ પૂર્વ પ્રતિપન્ન તે તેનેજ કહેવા કે જેઓ મતિ જ્ઞાન સંબંધીના વિકસેંદ્રિય અસંક્ષિથી શૂન્ય જાણવા કારણ કે વિકલેંદ્રિય તથા અસંગ્નિને સારવાદન સમ્યકત્વ હોવાથી મતિશ્રુત સંબંધી પૂર્વ પ્રતિપન્નતા હોય, પણ તેવું અવધિને ન હોય) અવધિજ્ઞાન કહ્યું, તે અવધિજ્ઞાની ઉત્કૃષ્ટથી દ્રવ્યથી અધાં મૂર્ત દ્રવ્યને જાણે દેખે, ક્ષેત્રથી આદેશ (ઉપચાર)થી અસંખ્યય ક્ષેત્ર (ક્ષેત્રમાંના રૂપી દ્રવ્ય) ને જુએ, કાળથી પણ ઉપચારથી અસંખ્યાતા કાળના રૂપી દ્રવ્યને જુએ. ભાવથી અનંતા ભાવે (પર્યાયે) ને જુએ તથા જાણે
