________________
૧૪ વિદ્યા અષ્ટક
[૧૦૩
વગેરે સઘળી ય કિયા પ્રકાશમય હોય છે, તેમ પુદ્ગલના ભાવમાં નહિ પરિણમેલા (= આત્મામાં રમણ કરતા) જે મુનિની આહાર-નવાર આદિ સઘળી કિયા જ્ઞાનમય છે, તેનું મૌન ઉત્કૃષ્ટ છે.
૩૧ વિઘાષ્ટકમ્ ૨કા
नित्यशुच्यात्मताख्याति-रनित्याशुच्यनात्मसु । अविद्या तत्त्वधीविद्या, योगाचार्यः प्रकीर्तिता ॥१॥
(૧) વો. – યોગાચાર્યોએ સ.– અનિત્ય, અશુચિ અને આત્માથી ભિન્ન પુગલાદિમાં નિનિત્યપણાની, શુચિપણની અને આત્મપણાની બુદ્ધિને .અવિદ્યા (તથા) ત.–શુદ્ધ આત્મ દ્રવ્યમાં નિત્યપણાની, શુચિપણની અને આત્મપણુની બુદ્ધિને (યથાર્થ જ્ઞાનને) વિદ્યા – વિદ્યા ૫. – કહી છે.
(૧) અનિત્ય પર સંગમાં નિત્યપણાની, નવ દ્વારેથી અશુચિ વહેવડાવતા અપવિત્ર શરીરમાં પવિત્રતાની અને આત્માથી ભિન્ન પુદ્ગલાદિમાં આત્મપણાની (હુંપણની અને મારાપણાની) બુદ્ધિ એ અવિદ્યા છે, તત્ત્વબુદ્ધિ એટલે કે આત્મામાં જ નિત્યપણાની, પવિત્રપણાની અને આત્માણની બુદ્ધિ એ વિદ્યા છે, એમ ગદષ્ટિસંપન્ન પાતંજલિ આદિ ગાચાર્યોએ કહ્યું છે.૫૭ ૫૭ પા. એ. પા. સૂ. ૫, ઠા. ઠા. ૨૫ ગા. ૧૯
