________________
હોય ત્યારે સાઢ-પોરસી થાય છે. એ પ્રમાણે વધતાં વધતાં પોષ માસને પહેલે દિવસે નવ પગલાં છાયા થાય ત્યારે સાઢપોરસી થાય છે. ત્યાર પછી અઢી અઢી દિવસે એક એક આંગળ ઓછી કરવી, એટલે માઘ (મહા) માસને પહેલે દિવસે આઠ પગલાંની છાયાએ સાઢપોરસી થશે. એ પ્રમાણે પાછી હાનિ કરતાં કરતાં અષાઢ માસના પહેલા દિવસે ત્રણ પગલાંની છાયાએ સાઢપોરસી થશે. (૨૯૦)
(૧૮૨) પુરિમનું પ્રમાણ आसाढे समछाया, पोसे मासे हवंति छपाया । वटुंति हीयमाणे, पए पए होइ पुरिमड्डो ॥ २९१ ॥
અર્થ : અષાઢ માસમાં પોતાના શરીરમાં સમાઈ ગયેલી છાયા હોય ત્યારે પુરિમદ થાય છે, અને પોષ માસમાં પોતાના શરીરની છાયા છે પગલાંની (ત્રણ હાથની) હોય ત્યારે પુરિમદ્ધ થાય છે. એ જ પ્રમાણે માસે માસે એક એક પગલાંની વૃદ્ધિ તથા હાનિ કરવી. (૨૯૧) (દરેક મહિને એક પગલું એટલે ૧૨ આંગળ ઘટાડવી તે આગળ બતાવે છે.)
माघे दुहत्थि छाया, बारस अंगुलपमाण पुरिमड्ढे । मासे बारंगुलहाणी, आसाढे निठ्ठिया सव्वे ॥ २९२ ॥
અર્થ: માઘ માસમાં બે હાથ અને બાર આંગલ (કુલ પાંચ પગલાં) છાયા હોય ત્યારે પુરિમઢ થાય છે. છેવટ અષાઢ માસમાં સર્વ છાયા નિઠી જાય એટલે શરીરમાં જ સમાઈ જાય ત્યારે પરિમઢ થાય છે. એ રીતે માસે માસે બાર બાર આંગળની હાનિ કરવી. (૨૯૨).
(૧૮૩) રાત્રિના કાળનું જ્ઞાન दस तेरस सोलसमे, वीसइमे सूरियाण णक्खत्ते । मत्थयगयम्मि रिक्खे, रयणीए जामपरिमाणं ॥ २९३ ॥
અર્થ : સૂર્ય જે નક્ષત્રમાં હોય તે નક્ષત્રથી દશમું નક્ષત્ર જયારે આકાશમાં મસ્તક પર (માથે) આવે ત્યારે રાત્રિનો પહેલો પ્રહર થાય,
રત્નસંચય - ૧૩૯
