________________
(૨૬૨)
લેકપ્રિય સુંદર વાર્તા લખવા માટે ખડિયામાં કલમ બળતો એવી તેની આદત હતી. રાત્રે બાર વાગે તે લખવા બેસી જ. તેને પડખે તેની પત્ની બેસીને તેના તૈયાર થતા લખાણની સાફ નકલ કરતી. આ કામ સવારના છ વાગતાં સુધી, એટલે દૂધવાળે આવીને સાંકળ ખખડાવે ત્યાં સુધી ચાલતું રહેતું હતું. આ વાત સામાન્ય રીતે માનવામાં ન આવે તે પણ વાંચવા લખવાનું જ માત્ર વ્યસન વળગેલું હોય તેને માટે આશ્ચર્ય નથી. આજે પણ કેટલાક “વિદ્યાથઓ' મોડી રાત સુધી વાંચતા હોય છે.
૮૩૮ જ બાદશાહ અકબરના કાન સુધી સ્વામી હરિદાસજીની સુવાસ પહોંચી હતી. સ્વામીના પ્રિય શિષ્ય તાનસેનને સાથે લઈને અકબર તેમના દર્શનાર્થે આવ્યું હતું. સ્વામીજી તે વખતે ઉચ્ચસ્વરે પ્રભુને પ્રાર્થી રહ્યા હતા. સંગીત પરને તેમને અદ્ભુત કાબૂ જોઈને અકબરે કહ્યું.
તાનસેન! મને લાગે છે કે તારા ગુરૂજીએ તને સપૂર્ણ વિદ્યા શીખવી નથી. તારા કરતાં તારા ગુરૂની શક્તિ અનેક ગુણ છે. આનું શું કારણ હશે વારૂ?” તાનસેને શાન્તિથી કહ્યું, “આપનું અનુમાન અર્ધસત્ય છે જહાંપનાહ! એવી એક પણ વિદ્યા નથી, જે મારા ગુરૂએ મારાથી છુપાવી હેય. છતાં હું તેમની બરાબરી નથી કરી શકો તેની પાછળ એક મોટે ભેદ છુપાયેલો છે.” અકબરે કહ્યું એ તે કયો ભેદ છે?” તાનસેન કહે કે “મારા
