________________
[ ૭૬ ]
તવિક લેખસંગ્રહ અને કાશ્મણ બંને કારણુશરીર છે અને બાકીનાં દારિક વૈક્તિ અને આહારક કાર્યશરીર છે. કારણુશરીર સર્વથા નષ્ટ થયા પછી કાર્યશરીર બની શકતું નથી. વડનું બીજ નષ્ટ થયા પછી વડ બની શકો નથી તેમ કાર્મણશરીર નષ્ટ થયા પછી ઔદારિકાદિ શરીર બની શકતાં નથી. આત્માની સાથે કામણશરીરને અનાદિકાળથી જ સંબંધ છે માટે કારણશરીરરૂપ કર્મની સાથે ઓતપ્રોત થઈને રહેલો આત્મા દારિકાદિ કાર્યશરીરમાં રહી શકે છે, કારણ કે કાર્યશરીર આત્માએ રેશમના કીડાની જેમ કારણુશરીર દ્વારા બનાવેલું છે. અર્થાત્ જેમ રેશમને કીડે ઝાડનાં પાંદડાં ખાઈને પિતે કેશટે બનાવી તેમાં રહે છે તેમ જીવ કર્મ દ્વારા દારિકાદિ ગુગલે ગ્રહણ કરીને તેનું શરીર બનાવીને તેમાં રહે છે. દારિકાદિ કાર્યશરીર જેટલા પ્રમાણમાં નાનાં મોટાં હોય છે, જીવ પણ વિકોચ સ્વભાવથી તેટલા જ પ્રમાણમાં ફેલાઈને રહે છે પણ શરીરની બહાર નિરંતર માટે રહી શકતું નથી.
જ્યાં સુધી આત્માની સાથે કર્મને સંબંધ છે ત્યાં સુધી તે આત્માને કાર્યશરીરની અત્યંત આવશ્યક્તા રહે છે. સમુદ્ધાતમાં તથા શરીરના અવયવો છેદાઈને શરીરથી જુદા પડવામાં કાર્ય શરીરની બહાર પણ આત્મપ્રદેશ ફેલાય છે અર્થાત્ ક્રોધ આવે છે ત્યારે શરીર પ્રમાણ આત્મપ્રદેશો શરીરની બહાર નીકળે છે. ઈલિકામરણ વખતે શરીરમાં રહેલે આત્મા ઉત્પત્તિના સ્થળ સુધી આત્મપ્રદેશો બહાર કાઢીને લંબાવે છે; તથા કેવલી આઠ સમયના સમુદ્દઘાતમાં ચોથા સમયે આત્મપ્રદેશોથી આ લોક( વિશ્વ ) પૂરી દે છે કે
