________________
સેવા ધર્મ
[ ૧૫ ] કે લાવેલા મળતા નથી, પણ જન્માંતરથી જ તેના સંસ્કાર પડેલા હોય છે તે સાધારણ નિમિત્ત મળવાથી વિકસિત થાય છે, તેથી કોઈની પણ પ્રેરણ વગર સેવાની વાટે વળે છે; માટે કુદરતી બક્ષીસ સિવાય સેવાધમી બની શકાય નહિં. અનુકરણથી પણ કેટલાક સેવા કરતાં શીખે છે; પરંતુ તેમાં સંસ્કારી કઈક જ હોય છે કે જે સેવાધર્મને નિર્દોષપણે પાળી શકે છે. બાકી ઘણું તે બીજાને સેવા કરવાથી મળતી માન–પ્રતિષ્ઠા, આદર સત્કાર, તથા અર્થ આદિની તૃષ્ણાઓ પિષાતી જોઈને સેવાના ક્ષેત્રમાં વિચરે પણ સેવાની પિષ્યતા ન હોવાથી પરિણામે સ્વપરનું હિત કરી શકતા નથી. સાથે એક જ સેવક હોય તે જગતને ઉદ્ધાર કરી શકે છે; પણ તુચ્છ વાસનાઓથી પ્રેરાઈને સ્વામી બનવાની સ્પૃહાથી બનેલા હજારે સેવક હોય છતાં પણ દુનિયા રીબાય છે, પીડાય છે અને દુખના દાવાનળમાંથી નિકળી શાંતિ મેળવી શકતી નથી. દુનિયા આવા સેવકના વિશ્વાસે દેરાય છે અને પિતાની પ્રિય વસ્તુઓ કહેવાતા સેવકને અર્પણ કરે છે છતાં પરિણામે સ્વામી બનવાની નીતિરીતિ ભાળીને છેતરાય છે એટલે સેવકાભાસની દિશામાંથી પાછી વળે છે.
લૌકિક અને લકત્તર એમ બે પ્રકારની સેવા છે તેમાં લૌકિક સેવા એટલે આપત્તિવિપત્તિમાં પડેલા અથવા તે કઈ પ્રકારના પ્રતિકૂળ સંગને લઈને દુઃખ જોગવતા પ્રાણીને સુખી કરવા તનમન-ધનથી નિઃસ્વાર્થ પણે પ્રયત્ન કરે. શારીરિક, માનસિક તથા આર્થિક સ્થિતિ નબળી થવાથી જીવનવ્યવસ્થા જળવાતી નથી, જેથી પ્રાણીઓના જીવનનો અંત આવે છે. આવા જીવેની કાળજીપૂર્વક સંભાળ લેવી, તેમના જીવન ઉગારવા
