________________
સભ"પ્રકૃતિ
[ ૨૨૫ ]
ગુણુ ઢંકાયેલા જ રહે છે, તેથી આત્મા સંપૂર્ણ વિકાસ મેળવી શકતા નથી; કારણ કે પુદ્ગલ સ્કધામાં રહેલા મૂળ પ્રકૃતિરૂપ માહનીય કર્મોના પિરણામ નષ્ટ થયા નથી. પુદ્ગલ પરમાણુએના સમુદાયરૂપ સ્કંધાના બનેલા હોવાથી કમ માત્ર વિકૃતિસ્વરૂપ છે અને તેથી તેમાં પ્રત્યેક ક્ષણે નવા પરમાણુસ્કધાનું ભળવુ' અને જૂનાનું વિછડવું થયા જ કરે છે. નિર ંતર એક પ્રકૃતિવાળાં રહેતાં નથી. ભિન્ન ભિન્ન વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શ તથા આકૃતિવાળાં બનવાથી વિકૃતિ ભાવને પામે છે. એમ તા પૂરાવું તથા ગળવું પુદ્ગલાની સ્વતંત્ર પ્રકૃતિ છે અને તે પ્રમાણે પુદ્ગલ માત્રમાં સ્વભાવથી થયા જ કરે છે છતાં, તે બધાય પુદ્ગલ સ્કંધા કર્મ કહેવાતાં નથી. પણ સામાન્યપણે સ્કંધ, દેશ, પ્રદેશ તથા પરમાણુ તરીકે ઓળખાય છે. તેમાંથી જ્યારે સકર્મક આત્મા કર્મ બનવા લાયકાને પ્રાચીન કર્મ દ્વારા ગ્રહણ કરે છે ત્યારે જ તે ક પરિણામને પામીને આત્માના ગુણાને ઢાંકી શકે છે. પણ આત્માએ ગ્રહણ કર્યાં સિવાય આત્મસંબદ્ધ કર્મ બનવા લાયક પુદ્ગલ સ્કંધા આત્માને અનુગ્રહ કે ઉપઘાત કરી શકતા નથી. તાત્પર્યં કે સ્વતંત્રપણે આત્માની સાથે સંબંધ ધરાવનારાં પુદ્ગલ સ્કધા--પછી તે ક પણે પરિણમીને કર્મનું કાર્ય કેમ ન કરી શકતાં હાય-આત્માના ગુણાને આવરી શકે નિહ. અર્થાત્ કમ બનવા લાયક પુદ્ગલ સ્કંધા( કામ ણવણા) લેાકમાં વ્યાપ્ત થઈને રહેલા છે; કારણ કે અંજનથી ભરેલા ડાખડાની જેમ ચૌદ રાજલાક જીવાથી ભરેલા છે, જ્યાં સિદ્ધાત્મા-શુદ્ધાત્મા છવાની સ્થિતિ છે ત્યાં પણ સૂક્ષ્મ નિાદ જીવા વ્યાપીને રહેલા છે, સકર્મક જીવમાત્ર
૧૫
•
