________________
૪૩
અનર્થનું મૂળ જે પર (જડ)માં રમી રહ્યા, તેમણે સ્વ (આત્મા)ને માન્ય નહિ, જાણે, નહિ, તેના ઉપર લક્ષ્ય દીધું નહિ, નાના છોકરાને મન ઝવેરાતને વેપાર છેડવા લાયક. લાગે તેને ઝવેરીની દુકાને બેસવું પડે, ચવના હિસાબ જાણવા પડે તે તેને મેત જેવું લાગે.
તેમ આપણે અનાદિથી આત્માના સ્વરૂપની વાત તરફ અરુચિવાળા હોવાથી તે ગમે નહિ, તેથી ઊંઘ આવેપ્રમાદ થાય, ને ભૂલી જવાય, જેમ ચવના હિસાબ કરે ભૂલે, પણ કાચના કટકાના હિસાબ તેના ધ્યાનમાં રહે. મારા સાત કાચ હતા, તેમાંથી કેણે લીધા? ૬ કેમ? દાગીના છેવાઈ જાય તેની શોધ માબાપ કરે. છોકરાને તેનું કાંઈ નહિ, પણ કાચના કટકાની ગવેષણ પોતે કરે. જેવી રીતે એ નાના બચ્ચાની માન્યતા, સમજણ અને વર્તનમાં કાચના કટકા પર તત્વ હતું, સાચા હીરાને માટે કાંઈ ન હતું, તેવી રીતે આ પણ જીવ અનાદિથી એ સ્થિતિમાં છે કે પૌગલિક સુખ અને તેને જ હિસાબ, અને પ્રયત્ન પણ એ જ. તે મળે તેમાં રાઇ, થાય તે જાય તેમાં નારાજી થાય.
આ જીવને કર્મબંધનનાં કારણે મીઠાં લાગે છે. જીવ આત્માનું સ્વરૂપ નથી જાણવા કે માનવા તૈયાર, તેમ નથી તેને ઉપાયે મેળવાવા તૈયાર. આ વાત વિચારશે તે અનંતી વખત આ જીવ જિનેશ્વરના શાસનને પાયે, સાંભળ્યું, છતાં તેની દશા એવી ને એવી જ રહી. કેઈ પણ પ્રકારે જેમ નાના બચ્ચાની દશા સાચા હીરા તરફ આવતી નથી, હીરાની વીંટી એના હાથે ઘાલી દો, સાચા માણેકથી મઢી દો પણ તેને તે તેને ઊલટે ભાર લાગે, તેમાં રસ નહિ, તે રસ શામાં? કાચના કટકામાં. તેમ આ જીવને દુનિયામાં કડવામાં કડવી ચીજ હોય તે ધર્મ અને મીઠામાં મીઠી ચીજ હોય તે કર્મ
કર્મબંધનાં કારણે મીઠામાં મીઠાં. મેંઢથી શબ્દ બોલે નહિ. નાનું બાળક “હીરે નકામે છે તેમ બેલ નથી, છતાં સાચે હીર કર્યો છે ઓળખવા તે તૈયાર નથી. સાચા હીરા માટે પ્રયત્ન કરવા, કે તે મળી જાય તે રાજી થવા બાળક તૈયાર નથી, પણ કાચના
