________________
છે, તે મોટી ભૂલ કરે છે. અને તે બાબત ફેગટ બંદ કરે છે, માટે તે મરણની સ્થિતિ બરાબર તપાસી હૈયે અવલંબન કર. એ મરણથી હવે ડરવાની જરૂર નથી.
પરંતુ તેના સંબંધમાં અમુક ધારણ કરવાની જરૂર છે. ચેતન તે કદાપિ મરણ પામનાર નથી, એ ચેતનની અજરામરતા શાસ્ત્રપ્રસિદ્ધ છે. શરીરથી ચેતન ભિન્ન થાય છે તે સ્થિતિને મરણ કહેવામાં આવે છે. કેટલાક મૂઢ પ્રાણુઓ સંસારના દુઃખથી કંટાળીને મરણને ઈચ્છે છે, પરંતુ સંસારના દુઃખથી વ્યાકુળ થયેલાને છુટવાને એ માર્ગ નથી. જેને ખસ થઈ હોય તેને તેનાપર જરા ખણવાથી સારું લાગે છે, પરંતુ પરિણામે વધારે વધારે દુઃખ ઉત્પન્ન થાય છે. તે ખસને મટાડવાનું કારણ ખણવું તે નથી, પરંતુ તેનું બરાબર ઔષધ કરવું તે છે. તેવી જ રીતે સંસારના દુખથી ખરેખરી તપત લાગતી હોય તે તેને ઉપાય મરણનું શરણ માગવામાં નથી, પરંતુ દુઃખ કદાપિ આવે જ નહીં તેવા ઉપાય શોધવામાં છે. આ પ્રમાણે વસ્તુસ્થિતિ હોવાથી દુ:ખથી કંટાળો ઉત્પન્ન થયા હોય તો પણ કદાપિ મરણને ઈચ્છવું નહીં, તેમજ આખરે મરી જવું છે, આવા વિચારથી ડરી પણ જવું નહીં. તેમ કરવાથી કે કાયર થવાથી કોઈ પ્રકારને લાભ નથી.
શાસ્ત્રકાર કહે છે – धीरेणवि मरियव्वं, काउरिसेणवि अवस्स मरियव्वं । तम्हा अवस्समरणे, वरं खु धीरतणे मरिउं ॥
ધીરને પણ મરવાનું છે, અને કાયરને પણ મરવાનું છે, બંને પ્રકારે મરણ તો છેજ તેમાં ફેરફાર તે થવાને નથી જ, તે પછી ધીરપણાવડે કરીને મરવું તેજ ઘણું ઉતમ મરણ છે, બાકી તે કાયર થઈને અનંતા મરણ ર્યા છે. શ્રીઉત્તરાધ્યયન સૂત્રના નવમા
