________________
(૪) હવે સૂક્ષ્મ બુદ્ધિથી વિચારવાનું એટલું જ કે, એક વરસમાં ઉપર બતાવેલ ભવ આ જીવે તે સ્થાનમાં કર્યા તે અસંખ્યાતા વર્ષનું એક પલ્યોપમ, દશ કેટકેટી પલ્યોપમનું એક સાગરેપમ, વીશ કેટકેટી સાગરોપમની ઉત્સપિણું ને અવસર્પિણું મળી એક કાળચક, અનંતા કાળચક્રનું એક પુદ્ગલ પરાવર્તન તેવા અનંતા પુદ્ગલ પરાવર્તન કાળ સુધી તે નિદમાં રહેલા જીવે કેટલા ભવે કર્યા? કેટલી વેદનાઓ સહન કરી ? આ બાબતમાં શાસ્ત્રકાર મહારાજા બતાવે છે જે
जं नरए नेरइया, दुहाई पावंति घोर अणंताई। तत्तो अणंतगुणिश्र, निगोअमझे दुहं होइ ॥१॥
અર્થ–“નરકમાં રહેલા નારકી છે ઘર અનંત દુ:ખને પામે છે, તે નરકના દુઃખથી પણ અનંતગણુ દુઃખ નિગોદમાં રહેલા જીવ ભેગવી રહ્યા છે. ”
વિવેચન-નિગોદમાં અનંતા જીવોને રહેવાનું એકજ શરીર હોવાથી ઘણુંજ સાંકડા સ્થાનમાં અવ્યક્ત તીવ્ર વેદનાઓ ભેગવવી પડે છે. તે પણ કયાં સુધી કેટલા કાળ સુધી? તે બાબત શાસ્ત્રકાર સ્પષ્ટ સમર્થન કરતાં ફરમાવે છે –
तम्मी निगोअमज्झे, वसिओ रे जीव कम्मवसा । विसहतो तिक्ख दुःखं, अणंतपुग्गलपरावत्ते ॥१॥
અર્થ_“તે નિગોદની અંદર હે જીવ! કર્મના વશ થયે થકે તીક્ષણ દુઃખોને સહન કરતે અનંત પુદ્ગલ પરાવર્તન સુધા વચ્ચે છે.”
વિવેચન-કર્મના વશ થકી નિગદમાં અનંતા પુદ્ગલ
