________________
એકી સાથે થયેલા પ્રશ્નોનો એક જ જવાબ વાળતાં પટેલે છાતી ઠોકીને જણાવ્યું : બાપુ ! આપના રાજ્યમાં કોઈને ચોરીનો વિચાર જ ન આવે, પછી આગળની પરિસ્થિતિ તો પેદા થાય જ ક્યાંથી ? ગોંડલ રાજ્ય માટે આવા પ્રશ્નો પેદા થવા શક્ય જ ન ગણાય.
નરેશની ધારણા મુજબ પ્રશ્નોની ગંભીરતા પટેલ કળી શક્યા નહોતા. તેમજ આવા પ્રશ્નો સાથે જોડાયેલા પોતાના ભૂતકાળની આછીપાતળી ઝાંખી પણ પટેલના અંતર સમક્ષ ઊપસી આવી નહોતી. એથી એમણે પુનઃ પ્રશ્ન કર્યો કે, ગોંડલ રાજ્ય માટે અસંભવિત ગણાતા આવા પ્રશ્નો ધારો કે, ઉપસ્થિત થઈ જવા પામે, તો શું તે વખતે રાજ્ય રહેમ રાખીને ચોરનું નામ પણ પ્રગટ ન થવા પામે, એવી ગંભીરતા જાળવી શકે ખરું ?
આવો પ્રશ્ન થતાં જ પટેલને પોતાના જીવનમાં ઘટેલી ભૂતકાળની એક ઘટના સાંભરી આવી : પટેલે ભૂતકાળમાં આવી ચોરી કરી હતી. એ વર્ષે ઢગલાબંધ પાક ઊતર્યો હતો. ત્યારે રાજ્યભાગ ઓછો ભરવો પડે, એ માટે ખળામાંથી જ રાતોરાત અનાજનું એક ગાડું ભરીને ઘરભેગું કરવા પોતે તૈયાર થયેલા. પણ દુર્ભાગ્ય બે ડગલાં આગળ હોવાથી અધવચ્ચે અને અંધારી રાતે એ ગાડું રસ્તામાં જ ફસાઈ ગયેલું. ગાડાને જો બહાર કાઢીને ઘરભેગું કરવામાં ન આવે અને દિવસ ઉગી જાય, તો ચોરી પકડાઈ ગયા વિના ન રહે. એથી સૂડી વચ્ચે ફસાયેલી સોપારી જેવી દશા અનુભવતા પટેલ ગાડું બહાર કાઢવા કોઈની મદદ ઝંખી રહ્યાં. ત્યાં જ ભાગ્યયોગે એક આદમીની મદદ મળી જતાં ગાડું બહાર આવી ગયું અને એ ગાડું અંધારામાં જ ઘરભેગું કરવામાં પટેલને સફળતા પણ મળી જવા પામી. આ રીતની ચોરી કર્યાને વર્ષો વીતી ગયાં હતાં, આજ સુધી એ ચોરીની વિગત પોતાના સિવાય કોઈ જાણતું જ નહોતું. ગાડું બહાર કાઢવામાં જેણે મદદ કરી હતી, એ ગોંડલ-નરેશ પોતે જ હોઈ શકે, એવી તો પટેલને સ્વપ્નેય કલ્પના આવી શકે, એ શક્ય જ ન
સંસ્કૃતિની રસધાર ઃ ભાગ-૫
૨૮
