________________
ખાનદાનીનો ખજાનો
સંપત્તિ અને સંદેશાની લેવડ-દેવડ માટે કુરિયરની સંદેશવાહક સગવડ તો હજી હમણાં શરૂ થઈ. આની અપેક્ષાએ આંગડિયાનું માધ્યમ થોડું જૂનું ગણાય. બાકી પ્રાચીન-કાળમાં તો આવો વ્યવહાર ખેપિયા દ્વારા જ ચાલતો. ખડતલ દેહ, ખમીરી-ખુમારીભર્યું દિલ અને ખાનદાનીના ખજાના સમું દિમાગ ! આવી ત્રિવિધ વિશેષતાઓ ધરાવતાં ખેપિયાઓને ગમે તેટલી સંપત્તિ અને ગમે તેવો ગુપ્ત-સંદેશો સોંપીને શેઠ-શાહુકારો નિરાંતની ઊંઘ લઈ શકતા, ખાનમુસા આવો જ એક ખેપિયો હતો. બગસરા-ધોરાજી વચ્ચે જ એ ખેપ ખેડતો. પણ એને વરેલી ખાનદાની અને ખુમારીનાં કારણે આસપાસના ઘણા બધા ગામોમાં એનાં નામ-કામની સુવાસ ફેલાઈ જવા પામી હતી. એની ખુમારી એવી હતી કે, કોઈ લૂંટારો કે ધાડપાડું એના હાથમાંથી કાણી કોડી પણ છીનવી ન શકતો. તેમજ ખાનદાનીનો તો એ એવા ખજાના સમો હતો જ કે, જેથી પરધન અને પરસ્ત્રી પર તો એની કુનજર ક્યારે ન પડતી. ખેપિયા તો ઘણા થઈ ગયા, પણ ખાન!સાનું નામ આજે પણ ભૂલાયું નથી, એ એની ખુમારી અને ખાનદાનીને લીધે.
ખાનમુસા ઝાઝું ભણ્યો ગણ્યો નહતો. પણ એનામાં જે ખાનદાની જોવા મળતી હતી, એથી એમ કહેવાનું મન થઈ આવતું કે, એના જેવું ગણતર તો ભલભલાના જીવનમાં જોવા મળવું મુશ્કેલ હતું. ખેપિયા
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૧ ૧ી પ૭
