________________
કોઈ સ્વમ નથી, કેમ કે સૌ ફાટી આંખે જેને નિહાળી રહ્યા હોય, એવું આ એક સત્ય જ છે. આ સંસારમાં શું સંભવિત નથી? સ્વપ્રમાં પણ એવી સંભાવના કોણે કલ્પી હશે કે, જામ રાવળ સાથેના સંબંધો પર પૂળો ચાંપીને આ હીરજી આ રીતે ખેંગારની સામે ખડો હોય ! મેં એમ માન્યું હતું કે, કચ્છ સાથેના અંજળ પૂરા થઈ ગયા હોવાથી હાલારમાં જ વસવાટ કરવો પડશે. પણ જનની અને જન્મભૂમિ સમી કચ્છની ધરતીની આરતી ઉતારી શકું, એવી તકને વધાવી લઈને હું પુનઃ આપની સેવા યાચવા આવ્યો છું.
ખેંગારની આંખમાં આશ્ચર્ય હતું : એમણે પૂછ્યું : હીરજી ! તારી વફાદારી માટે ગૌરવ લેવાનું મન થાય એવું છે. વળી એક ભવમાં તું બે ભવ કરે એવો પણ નથી, પછી જામ રાવળની આજન્મ સેવા છોડીને તારે અહીં આવવાનું કેમ બન્યું? આ જાણીને પછી જ તારી સેવાને સ્વીકારવાનો મારો નિર્ણય તને અયોગ્ય નહિ જ ભાસે.
ખેંગારજીની ખેવના સાથે સંમત થતા હીરજીએ કહ્યું : ખેંગારજી ! જામ રાવળ ખાતર જાને ફેસાન થવાના ઘણાં ઘણાં અવસર આવ્યા, ત્યારે પાછું વળીને મેં જોયું પણ નહિ અને યાહોમ કરીને હું ઝંપલાવતો જ રહ્યો. આવી જાને ફેસાનીના પ્રભાવે જ હાલારના ગામડે ગામડે આજે જામ રાવળ ગીત બનીને ગુંજી રહ્યા છે. આ અંગે આજે અત્યારે પણ હું ગૌરવ અનુભવું છું. પણ એક દહાડો...
હીરજી ! કચ્છમાં બેઠા બેઠા પણ એ ગીતગાન સાંભળતા હું તારી વફાદારી પર કેટલીયવાર મનોમન ઓળઘોળ થતો રહ્યો છું. પણ એક દહાડો શું ? આગળ બોલતા કેમ અટકી ગયો ?
નાનકડી એકવારની મારી ભૂલે આવા ભવ્ય ભૂતકાળ પર પાણી ફેરવી દીધું. મારી ભૂલ નાની હતી, પણ એને ઘણી મોટી બનાવીને જામ રાવળે મારું જે અપમાન કર્યું, એથી કારમી રીતે ઘવાઈ જઈને મેં તરત જ નિર્ણય લઈ લીધો કે, કચ્છની ધરતી તો મારી મા છે. એથી
૧૬ શુ સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૧
