Page Text
________________
૨૫૦
ખરગોશ, હરણ, હાથી, ગધેડો, વાંદરો, ઘોડો, ઊંટ, સસલો, ઉંદર, કુતરો, કુતરી. પક્ષીને લગતાં પ્રતીકોમાં હંસ, બગલો, કાગડો, મચ્છર, માછલી કીડી. આત્મા માટે પતિ, ચેતન, હંસ, જીવ, ગુરુ, તંબુરો, ઘોડો વગેરેની પ્રતીક તરીકે પસંદગી થઈ છે. આઠ સ્ત્રી-આઠ કર્મ પ્રકૃતિ, આઠ દીકરીઅષ્ટ પ્રવચન માતા, અંબાડી-ચારિત્ર-રાજા, સરોવર-ઉપશમ ભાવ, ઊંટ – અન્યદર્શનો-લોભ, કીડી-ચરમ શ્રેણી, નિદ્રા-નિગોદ-હિંસા, કાગડો- પાપ-કુગુરુ, કાયા-સ્ત્રી-તૃષ્ણા, જ્ઞાન-નેત્ર, ગગન-ચૌદ રાજલોક, ગધેડો-અભવ્ય જીવ-પ્રમાદ, ચંદ્ર-શુદ્ધસ્વરૂપ આત્મા, જહાજ ચારિત્ર, પક્ષીમન, પાગલ સ્ત્રી-વાસના, પર્વત-ચારિત્ર-વિવેક શક્તિ-મુખ, પાડોશીપુણ્ય-પાપ, માયા-છછુંદર-ડાકણી સાસુ, સ્ત્રી, મોહ-સિંહ-વૈરાગ્ય, અન્ય પુરુષ, મિત્ર, વિરતિ-સ્ત્રી-દેવી, વિશ્વાનલ-કામાગ્નિ, વૃક્ષ-શરીર, વાંદરોઅભવ્ય જીવ, સાસરુ-મોક્ષ, પિયર-મિથ્યાત્વ, શિયાળ-કામદેવ-નિર્બળતા, સ્તંભચાર પ્રકારનો ધર્મ, હિંડોળો-ધ્યાન, હાથી-આત્મા-પાપ-મુનિ, પાંચ ઈન્દ્રિય, મોહ વગેરે પ્રતીકો વિવિધ અર્થમાં પ્રયોજાયો છે.
શરીરનાં અંગોપાંગને લગતાં પ્રતીકો : જીભ, દાંત, ઈદ્રિય, નેત્ર,
પ્રકૃતિ વિષયક પ્રતીકો : ચંદ્ર, અમૃત, સરોવર, પર્વત, ગગન, આંબો, જળ, નદી, સૂર્ય, મેરૂપર્વત, મેઘવૃષ્ટિ, મોતી, વાવાઝોડું.
ભાવપ્રતીકો : મમતા, મૃગતૃષ્ણા, માયા, તૃષ્ણા, વાસના, મોહ, લોભ, કષાય, ઉપશમ, સમતા, ચેતના, કુમતિ, વિરતિ, અવિરતિ, ચિંતા, સમક્તિ, મિથ્યાત્વ આ પ્રતીકો દ્વારા આધ્યાત્મિક વિચારો વ્યક્ત થયા છે.
ઉપરોક્ત પ્રતીકોની વિવિધતા એ હરિયાળી કાવ્યોની વિશેષતા દર્શાવે છે. કવિજન્ય કલ્પનાઓના પરિપાકરૂપે પ્રયોજાયેલાં પ્રતીકો સાધનાગત અનુભૂતિને કાવ્યવાણીમાં સ્થાન પ્રાપ્ત થયું છે. તેમાંથી જૈન દર્શનના મહત્વના સિધ્ધાંતો તરફ વાચકવર્ગનું ધ્યાન દોરવાનો પ્રયત્ન થયો છે.
| SR No. | 023282 |
| Book Title | Hariyali Swarup Ane Vibhavna |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kavin Shah |
| Publisher | Kusum K Shah |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 288 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |